PrEP เพร็พ ป้องกันเอชไอวี

เพร็พ ป้องกันตัวเองจากการติดเชื้อเอชไอวี โดย PrEP เป็นการใช้ยาต้านไวรัส ในผู้ที่มีความเสี่ยงก่อนจะมีการสัมผัสเชื้อหรือก่อนจะมีความเสี่ยง เพื่อให้ร่างกายมีระดับยาที่เพียงพอในการป้องกันการติดเชื้อเอชไอวี 

เนื้อหาที่น่าสนใจ ซ่อน

ยาเพร็พ PrEP คืออะไร?

เพร็พ (Pre-exposure prophylaxis) คือ ยาต้านไวรัสเอชไอวี “ก่อน” สัมผัสเชื้อ สำหรับผู้ที่ไม่มีเชื้อเอชไอวีอยู่ในร่างกาย ใช้เพื่อลดความเสี่ยง ในการติดเชื้อเอชไอวี เหมาะสำหรับกลุ่มผู้ที่มีความเสี่ยงสูง เช่น กลุ่มชายรักชาย สาวประเภทสอง หรือผู้ที่มีพฤติกรรมการเปลี่ยนคู่นอนบ่อย คู่นอนมีเชื้อเอชไอวี โดยจะต้องรับประทานยาทุกวัน วันละ 1 เม็ด ในเวลาเดียวกันทุกวัน

เพร็พ PrEP วันละเม็ด ป้องกันเอชไอวี

หลักการใช้ยาเพร็พ

ยาเพร็พถูกใช้ในกรณีก่อนมีความเสี่ยงสัมผัสเชื้อ มีคุณสมบัติในการต้านไวรัสทำให้ร่างกายมีระดับยาเพียงพอที่จะยับยั้งการเพิ่มจำนวนของเชื้อเอชไอวี จึงเป็นวิธีการป้องกันการติดเชื้อเอชไอวีได้อย่างมีประสิทธิภาพ จากการศึกษาวิจัยพบว่าการใช้ ยา prep มีประสิทธิภาพในการป้องกันการติดเชื้อเอชไอวีได้เกือบ 100% หากรับประทานยาทุกวัน อย่างสม่ำเสมอ

ก่อนรับยาเพร็พPrEP ต้องตรวจอะไรบ้าง?

ก่อนการทานยาเพร็พ จะต้องมีการปรึกษาแพทย์ผู้เชี่ยวชาญก่อนเสมอ พร้อมกับตรวจเลือดเพื่อให้แน่ใจว่าไม่มีการติดเชื้อเอชไอวีมาก่อน รวมถึงการทำงานของตับและไตต้องอยู่ในเกณฑ์ปกติ โดยจะต้องทานยาอย่างต่อเนื่องตามแพทย์แนะนำ ซึ่งในระหว่างทานยาเพร็พผู้รับยาจะต้องปฏิบัติตามคำแนะนำของแพทย์อย่างเคร่งครัด และมีวินัยในการติดตามผลเลือดเพื่อยืนยันว่าไม่มีการติดเชื้อเอชไอวี รวมถึงตรวจเช็คการทำงานของตับและไตว่าปกติ

ยาเพร็พPrEP รับประทานอย่างไร?

  • ทานยาเพร็พ วันละ 1 เม็ด ต้องทานยาให้ตรงเวลาเดิมของทุกวัน 
  • ต้องทานอย่างน้อย 7 วันก่อนมีเพศสัมพันธ์ และทานต่อเนื่อง 3 เดือนเต็ม
  • กรณีทานยาอื่นเป็นประจำอยู่ก่อนแล้ว ควรแจ้งแพทย์ให้ทราบ
  • ไม่ควรทานยาเพร็พ 2 เม็ดในวันเดียว หากลืมทานยา ให้ทานเม็ดที่ลืมเมื่อนึกขึ้นได้ทันที แต่ถ้าใกล้เวลาทานเม็ดต่อไปแล้วให้ทานยาเม็ดถัดไปตามปกติ
  • ควรปรึกษาแพทย์ทันทีหากมีความเสี่ยงคล้ายติดเชื้อเอชไอวี
  • อาจมีอาการข้างเคียง เช่น คลื่นไส้ น้ำหนักลด 
  • ยังคงต้องสวมถุงยางอนามัยทุกครั้งเมื่อมีเพศสัมพันธ์ เพื่อป้องกันโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์อื่นๆ

ถ้าใช้ยาเพร็พ PrEP ยังต้องสวมถุงยางอนามัยหรือไม่ ?

การทานยาเพร็พเป็นหนึ่งในตัวเลือกของการป้องกันการติดเชื้อเอชไอวีได้จริง แต่ควรใช้ร่วมกับถุงยางอนามัยด้วย ซึ่งวิธีการป้องกันที่มีประสิทธิภาพมากที่สุด คือการสวมใส่ ถุงยางอนามัย ควบคู่ไปกับการกินยาเพร็พจะเป็นสิ่งที่ดีที่สุด เพราะสามารถป้องกันโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์อื่นๆได้ เช่น หูดหงอนไก่ หนองใน โรคซิฟิลิส โรคเริมอวัยวะเพศ เป็นต้น

ลืมทานยาเพร็พ PrEP

ควรทำอย่างไรถ้าลืมทานยาเพร็พPrEP ตามเวลา

ประสิทธิภาพของยาเพร็พจะมีผลสูงสุดก็ต่อเมื่อทานยาสม่ำเสมอและต่อเนื่อง หากในกรณีที่ลืมทานยา วันต่อไปยังสามารถทานยาเพร็พต่อไปจนครบกำหนดได้ หากขณะนั้นยังไม่มีเชื้อเอชไอวีในร่างกาย ซึ่งแน่นอนว่าประสิทธิภาพต้านเชื้อไวรัสเอชไอวีจะลดลง

ต้องตรวจเลือดระหว่างทานยาเพร็พPrEP บ่อยแค่ไหน

ในระหว่างการทานยาเพร็พ จะต้องทำการตรวจเลือดทุก 3 เดือน เพื่อให้แน่ใจว่าไม่มีเชื้อเอชไอวีในร่างกาย ให้มั่นใจว่ายาเพร็พมีประสิทธิภาพที่ดีภาพต่อร่างกาย ผู้ทานยาไม่มี โรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์อื่นๆ รวมถึงตรวจเช็คว่าการทำงานของไตอยู่ในเกณฑ์ดี ซึ่งหากตรวจพบอาการอื่นๆที่ปกติแพทย์จะได้ทำการรักษาได้อย่างทันท่วงที

สามารถรับยาเพร็พ ได้ที่ไหนบ้าง

ปัจจุบันยาเพร็พในประเทศไทยยังไม่มีให้บริการในระบบหลักประกันสุขภาพของรัฐ ผู้ที่ต้องการสามารถปรึกษาแพทย์เพื่อรับยาเพร็พได้จากสถานพยาบาลเอกชน หรือ คลินิก ซึ่งต้องเสียค่าใช้จ่ายเอง แต่ในบางพื้นที่จะมีโครงการต่างๆเกี่ยวกับการรณรงค์ด้านเอชไอวีที่ได้รับการยอมรับ โดยกลุ่มที่มีความเสี่ยงรับเชื้ออย่าง ชายรักชาย หรือ สาวประเภทสอง หรือผู้ที่สนใจ สามารถเข้ารับยาเพร็พฟรีได้

ราคาของยา เพร็พ ในปัจจุบัน

คลีนิคนิรนาม สภากาชาดไทย ให้บริการยาเพร็พPrEP ในราคาที่ย่อมเยาเข้าถึงได้ โดยค่ายาและค่าใช้จ่ายการตรวจทางห้องปฏิบัติการต่างๆ โดยเฉลี่ยแล้วประมาณ 15 บาทต่อวัน หรือ 450 บาทต่อเดือนเท่านั้น

การทานยา PrEP มีทั้งหมดกี่วิธี

การรับประทานยาเพร็พ สามารถเลือกได้ทั้งหมด 2 วิธี ตามความเหมาะสมกับการดำเนินชีวิตของแต่ละบุคคล คือ 

การทานยา PrEP ทุกวัน (Daily)

  • เหมาะสำหรับผู้ที่มีความเสี่ยงเป็นประจำ
  • รับประทานยาอย่างน้อย 7 วันก่อนมีเพศสัมพันธ์
  • หลังจากนั้น รับประทานยาวันละ 1 เม็ด ในเวลาเดียวกันทุกวัน

การทานยา PrEP แบบเฉพาะช่วง (On-demand)

  • เหมาะสำหรับผู้ที่สามารถวางแผนการมีเพศสัมพันธ์ได้
  • รับประทานยา 2 เม็ดก่อนมีเพศสัมพันธ์ 2 – 24 ชั่วโมง
  • รับประทานยา 1 เม็ด หลังทานยาครั้งแรก 24 ชั่วโมง
  • รับประทานยาอีก 1 เม็ด หลังทานยาครั้งแรก 48 ชั่วโมง

ผู้ที่ต้องการรับยา เพร็พ ควรปรึกษาแพทย์เพื่อเลือกวิธีรับประทานยาที่เหมาะสมกับตนเองมากที่สุด

ใครบ้างที่ควรใช้ยาPrEP

การใช้ ยาprep เป็นประโยชน์กับผู้ที่มีความเสี่ยงต่อการติดเชื้อเอชไอวี และร่างกายต้องมีความพร้อมสำหรับการทานยาเพร็พอย่างต่อเนื่อง ซึ่งผู้ที่มีความเสี่ยงติดเชื้อเอชไอวี เช่น

  • กลุ่มชายรักชาย
  • ผู้ที่มีความเสี่ยงต่อการมีเพศสัมพันธ์กับผู้ที่มีเชื้อเอชไอวี
  • พฤติกรรมการเปลี่ยนคู่นอนหลายคน
  • กลุ่มผู้ที่ให้บริการทางเพศ
  • คู่นอนมีเชื้อเอชไอวี
  • ผู้ที่เคยทานยาเป๊ป หรือ ยาต้านฉุกเฉินหลังเสี่ยง มากกว่าหนึ่งครั้งในช่วงปีที่ผ่านมา
  • ผู้ใช้ยาเสพติดชนิดฉีด
  • ผู้ที่เคยติดโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์อื่นๆ

ยาเพร็พ PrEP ปลอดภัยหรือไม่ มีผลข้างเคียงมากน้อยแค่ไหน?

โดยส่วนใหญ่ผู้ที่ใช้ ยาเพร็พ มักจะไม่มีผลข้างเคียงใดๆ ซึ่งจากสถิติผู้ที่มีอาการข้างเคียงพบได้น้อยมากและไม่ส่งผลที่อันตรายต่อร่างกาย อาจแสดงอาการคลื่นไส้ ปวดศีรษะ ท้องเสีย หรือเบื่ออาหาร หลังจากนั้นอาการจะดีขึ้นเมื่อทานยาต่อเนื่องประมาณ 2-3 สัปดาห์ หากในกรณีที่มีความผิดปกตินอกเหนือที่กล่าวมาหรือรุนแรงมากขึ้นควรปรึกษาแพทย์โดยด่วน

ผลข้างเคียงเพร็พ PrEP

ยาเพร็พPrEP คือวัคซีนหรือไม่

เพร็พ ไม่ใช่วัคซีนสำหรับฉีดเข้าสู่ร่างกาย เพื่อสร้างภูมิคุ้มกันเหมือนกับโรคอื่นๆ  แต่เป็นยาชนิดรับประทานที่มีคุณสมบัติในการต้านเชื้อเอชไอวีเท่านั้น โดยมีหลักการทานคล้ายกับยาคุมกำเนิด ที่จะต้องทานทุกวันจนร่างกายมีระดับยาเพียงพอที่จะป้องกันการติดเชื้อได้

ความแตกต่างระหว่างPrEP และ PEP

ลักษณะPrEPPEP
วัตถุประสงค์ป้องกันเอชไอวี “ก่อน” สัมผัสเชื้อป้องกันเอชไอวี “หลัง” จากสัมผัสเชื้อ
ช่วงเวลารับประทานวันละ 1 เม็ด เป็นประจำทุกวันรับประทานภายใน 72 ชั่วโมง ต่อเนื่อง 28 วัน
ประสิทธิภาพเกือบ 100% หากมีวินัยในการรับประทานยา80% หากรับประทานยา ภายใน 72 ชั่วโมง
ผลข้างเคียงปวดศีรษะ คลื่นไส้ ท้องเสีย ปวดกล้ามเนื้อปวดศีรษะ คลื่นไส้ ท้องเสีย อ่อนเพลีย

หญิงตั้งครรภ์สามารถใช้ยาเพร็พPrEP ได้หรือไม่

ผู้หญิงที่ตั้งครรภ์ หรือ ผู้หญิงที่วางแผนตั้งครรภ์ สามารถใช้ยาเพร็พได้และมีบุตรได้ปกติ การทานยาเพร็พไม่มีผลต่อการตั้งครรภ์แต่อย่างใด ควรปรึกษาแพทย์ผู้เชี่ยวชาญเพื่อรับคำแนะนำที่ถูกต้อง

คำถามที่พบบ่อยเกี่ยวกับPrEP

ถาม : PrEPมีประสิทธิภาพแค่ไหน ?

ตอบ : เพร็พPrEP มีประสิทธิภาพในการป้องกันเอชไอวีได้เกือบ 100% หากรับประทานยาทุกวัน อย่างสม่ำเสมอ

ถาม : PrEPรักษาโรคเอดส์ ได้หรือไม่ ?

ตอบ : เพร็พPrEP ไม่สามารถรักษาโรคเอดส์ได้ แต่เป็นยาที่ใช้ในการป้องกันการติดเชื้อเอชไอวี

PrEP เป็นวิธีการป้องกันการติดเชื้อเอชไอวีที่มีประสิทธิภาพสูง และปลอดภัย หากรับประทานยาอย่างสม่ำเสมอตามคำแนะนำของแพทย์ แต่อย่าลืมนะว่า เพร็พ PrEP ป้องกันได้แค่เอชไอวี ควรใช้ถุงยางอนามัยร่วมด้วยทุกครั้งเพื่อป้องกันโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์อื่น ๆ