ค่า CD4 (ซีดีโฟร์) ที่หลายคนเข้าใจผิดว่า ต้องเกี่ยวข้องแต่เฉพาะผู้ที่ติดเชื้อเอชไอวีเท่านั้น แท้จริงนั้นค่า CD4 (ซีดีโฟร์) ถือเป็นค่าเม็ดเลือดขาว หรือภูมิต้านทานที่มีอยู่ในร่างกายของคนเราทุกคน ทั้งคนทั่วไปที่ไม่มีเชื้อเอชไอวีอยู่ ก็สามารถตรวจค่า CD4 ได้
CD4 ย่อมาจากคำว่า Cluster of Differentiation 4 หมายถึง เม็ดเลือดขาวชนิดหนึ่ง ที่ควบคุม และต่อสู้กับเชื้อโรคต่างๆ ที่เข้าสู่ร่างกายไม่ว่าทางใดก็ตาม โดยมีคุณลักษณะทางเคมี คือ เป็นสารโปรตีนชนิดหนึ่งที่เรียกว่า Glycoprotein ที่อยู่บนผิวเซลล์เม็ดเลือดขาว ชนิดที่ทำงานเกี่ยวข้องกับระบบภูมิคุ้มกันต้านทานโรคของร่างกาย หรือเซลล์ T-helper โดยหน้าที่ที่สำคัญเป็นอย่างมากก็คือช่วยให้ร่างกายมีภูมิคุ้มกัน ต้านทาน และกำจัดเชื้อโรคต่างๆ ได้ โดยเฉพาะพวกเชื้อแบคทีเรีย เชื้อรา และไวรัสอื่นๆ
ค่า CD4 ที่มักถูกเข้าใจผิด
ว่าเป็นค่าเฉพาะเจาะจงสำหรับผู้ติดเชื้อเอชไอวีเท่านั้น นั่นอาจมีสาเหตุมากจากการวัดระดับค่าของ CD4 เป็นหนึ่งในขั้นตอนสำคัญของการตรวจเพื่อการรักษาผู้ติดเชื้อเอชไอวี ก็เลยทำให้หลายคนเข้าใจว่า CD4 เป็นเรื่องของผู้ป่วยที่ติดเชื้อเอชไอวีเพียงเท่านั้น เนื่องจากเชื้อเอชไอวีจะทำลายภูมิต้านทานของผู้ที่ติดเชื้อ จึงจำเป็นต้องดำเนินการประเมินภูมิต้านทานของตัวเองด้วยการตรวจปริมาณเม็ดเลือดขาว ที่เรียกว่า CD4 เพื่อดูระดับภูมิต้านทานของร่างกาย ซึ่งระดับ CD4 ของผู้ป่วย จะเป็นข้อมูลที่สำคัญสำหรับการวางแผนการรักษาต่อไป
ในขั้นตอนการตรวจเพื่อหาระดับปริมาณของ CD4 จะใช้วิธีการตรวจเลือดเพื่อหาเซลล์ CD4 โดยค่าที่วัดได้จะบ่งบอกสภาพภูมิคุ้มกันของร่างกาย เซลล์ CD4 ยิ่งต่ำ ภูมิคุ้มกันยิ่งบกพร่องมากเท่านั้น ซึ่งในระดับปกติค่า CD4 ของผู้ที่ไม่ติดเชื้อเอชไอวี จะอยู่ระหว่าง 500 – 1,500 ต่อเลือด 1 ลูกบาศก์มิลลิเมตร แต่โดยตามปกติแล้วค่า CD4 ทั้งของผู้ติดเชื้อเอชไอวี และคนปกติ ก็สามารถเปลี่ยนแปลงขึ้น หรือลงได้ ตามสภาพร่างกายในขณะนั้นได้ในแต่ละวัน เช่น ในช่วงที่ไม่สบาย หรือในช่วงวันที่พักผ่อนไม่เพียงพอ เป็นต้น
CD4 ที่เท่าไหร่ ? ถึงเรียกว่าระดับน่าเป็นห่วง
ภาวะนี้ส่วนใหญ่จะเกิดกับผู้ป่วยที่ติดเชื้อเอชไอวี ซึ่งตรวจวัด CD4 ได้ที่ระดับน้อยกว่า 200 ซึ่งมีโอกาสเป็น โรคติดเชื้อฉวยโอกาส ได้ง่าย เนื่องจากภาวะภูมิคุ้มกันบกพร่อง ซึ่งรุนแรงจนอาจถึงขั้นเสียชีวิต ทั้งนี้หากผู้ป่วยที่ติดเชื้อเอชไอวีได้รับยาต้านไวรัสอย่างต่อเนื่อง ค่าก็จะเพิ่มขึ้นตามลำดับ และจะเริ่มคงที่อยู่ที่ระดับ 500 – 600 ตามแต่สภาพทางร่างกาย และการดูแลตัวเองของแต่ละคน
วิธีเพิ่มค่า CD4 ให้อยู่ในระดับปกติ
- รับประทานอาหารที่มีประโยชน์
- ออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอ พักผ่อนให้เพียงพอ
- รับ ยาต้านไวรัส อย่างสม่ำเสมอ
- หลีกเลี่ยงการสูบบุหรี่ และดื่มแอลกอฮอล์
- ตรวจสุขภาพเป็นประจำ
หากผู้ป่วยมีค่า CD4 ต่ำ ควรปรึกษาแพทย์เพื่อรับการรักษาที่เหมาะสม การรักษาด้วยยาต้านไวรัสอย่างสม่ำเสมอสามารถช่วยควบคุมปริมาณเชื้อเอชไอวีในเลือด และเพิ่มค่า CD4 ได้