กว่า 40 ปีที่โลกต่อสู้กับโรคเอดส์ ความก้าวหน้าทางการแพทย์ได้พลิกชะตา ผู้ติดเชื้อ HIV จากโรคที่แทบจะเป็นไปไม่ได้ในการรักษา ให้กลายเป็นโรคเรื้อรังที่ควบคุมได้ และยังช่วยป้องกันการติดเชื้อรายใหม่ผ่าน PrEP (Pre-Exposure Prophylaxis) ที่มีประสิทธิภาพสูง อย่างไรก็ตาม ปัญหายังคงอยู่ — ผู้ติดเชื้อรายใหม่ยังสูงกว่า 1.3 ล้านคนทั่วโลกในปีที่ผ่านมา ข้อจำกัดสำคัญคือการเข้าถึงการป้องกันในกลุ่มประชากรที่มีความเสี่ยงสูง ไม่ว่าจะเป็นเยาวชน คนวัยทำงาน ผู้หญิงข้ามเพศ ชุมชน LGBTQ+ รวมไปถึงแรงงานข้ามชาติด้วย ล่าสุด! ข้อตกลงระดับโลกเกี่ยวกับ เลนาคาพาเวียร์ (Lenacapavir) ยาฉีดป้องกัน HIV ที่ออกฤทธิ์ยาวนานถึง 6 เดือน ได้รับการยกย่องว่าเป็น “การปฏิวัติทางประวัติศาสตร์” เพราะราคาที่เคยสูงกว่า 28,000 ดอลลาร์ต่อปี ถูกลดเหลือเพียง 40 ดอลลาร์ต่อปี ทำให้ประเทศอื่น ๆ รวมทั้งไทยเองมีโอกาสในการเข้าถึงได้ยาป้องกันนี้ได้จริงในอนาคตอันใกล้
เลนาคาพาเวียร์ คืออะไร?
เลนาคาพาเวียร์ เป็นยาต้านไวรัสแบบฉีด กลุ่มใหม่ที่พัฒนาโดยบริษัท Gilead Sciences ในสหรัฐอเมริกา ตัวยาจะออกฤทธิ์โดยตรงต่อ “โปรตีนแคปซิด” ของเชื้อ HIV ซึ่งเป็นโครงสร้างที่ห่อหุ้มสารพันธุกรรมของไวรัส การยับยั้งโปรตีนนี้ ทำให้เชื้อไม่สามารถแบ่งตัวหรือเพิ่มจำนวนได้ตามปกติ จุดเด่นที่ทำให้ เลนาคาพาเวียร์ แตกต่างจาก PrEP แบบกินทุกวันคือ ความสะดวก เพราะฉีดเพียง ปีละ 2 ครั้ง (ทุก 6 เดือน) ก็เพียงพอต่อการป้องกันการติดเชื้อได้แล้ว เท่ากับว่าผู้ใช้ไม่ต้องกินยาทุกวัน ไม่ต้องกังวลเรื่องการลืมกินยา และลดความยุ่งยากจากการพกยาประจำ
ผลการวิจัยของ เลนาคาพาเวียร์ ที่น่าประทับใจ
- การทดลองทางคลินิกในปี 2024 พบว่าเลนาคาพาเวียร์ให้ ผลลัพธ์ป้องกัน 100% ในกลุ่มอาสาสมัคร
- ในเดือนกรกฎาคม 2025 องค์การอนามัยโลก (WHO) ออกคำแนะนำอย่างเป็นทางการให้ใช้เลนาคาพาเวียร์สำหรับการป้องกัน HIV
- นักวิทยาศาสตร์ยังยืนยันว่าเลนาคาพาเวียร์สามารถใช้ทั้ง ป้องกันการติดเชื้อ และ รักษาผู้ติดเชื้อ ได้ด้วย
ราคาของ เลนาคาพาเวียร์ และการเปลี่ยนแปลงครั้งใหญ่
ในสหรัฐฯ ยาตัวนี้วางจำหน่ายอยู่ที่ราคา 28,218 ดอลลาร์ต่อคนต่อปี หรือเกือบ 1 ล้านบาทไทย! ราคานี้ จึงแทบจะเป็นไปได้ยากที่ทุกคนสามารถเข้าถึงการป้องกันนี้ได้ แต่ข้อตกลงที่ประกาศเมื่อวันที่ 24 กันยายน 2025 ที่ผ่านมา จากความร่วมมือระหว่าง
- Clinton Health Access Initiative (CHAI)
- Gates Foundation (มูลนิธิเกตส์)
- Wits RHI (สถาบันวิจัยในแอฟริกาใต้)
- ผู้ผลิตยาสามัญอินเดีย 2 ราย ได้แก่ Dr. Reddy’s และ Hetero Labs
ทำให้ราคาลดลงเหลือเพียง 40 ดอลลาร์ต่อปี หรือเพียง 0.1% ของราคาเดิม เท่ากับ PrEP แบบกินทุกวัน
“นี่คือการปฏิวัติทางประวัติศาสตร์ที่พิสูจน์ว่า นวัตกรรมระดับสูง สามารถเข้าถึงได้ตั้งแต่เริ่มต้น ในราคาที่เหมาะสม” Philippe Duneton ผู้อำนวยการ Unitaid กล่าว
ความหวังใหม่ในระดับสากล
ข้อตกลงนี้จะครอบคลุมเกือบทุกประเทศ โดยเลนาคาพาเวียร์เวอร์ชั่นนี้ จะเริ่มจัดจำหน่ายภายในปี 2027
BBC รายงานว่า:
- หากเพิ่มการเข้าถึงเลนาคาพาเวียร์เพียง 4% ของกลุ่มคนที่มีความเสี่ยง จะสามารถลดผู้ติดเชื้อ HIV รายใหม่ได้มากถึง 20%
- เลนาคาพาเวียร์สามารถเปลี่ยนแนวทางการป้องกันได้ โดยเฉพาะในกลุ่มวัยรุ่น, กลุ่ม LGBTQ+, ผู้ใช้สารเสพติด และผู้ประกอบอาชีพบริการทางเพศ
- Gates Foundation ระบุว่ามีเพียง 18% ของผู้ที่ควรได้ PrEP เท่านั้นที่เข้าถึงจริง เลนาคาพาเวียร์จะช่วยปิดช่องว่างนี้ได้
“สำหรับประเทศที่มีความจำกัดในการเข้าถึงการป้องกัน HIV ควรสร้างมาตรฐานให้เลนาคาพาเวียร์ เป็นความจำเป็นสูงสุด หากได้ราคาที่เหมาะสมนี้” ศาสตราจารย์ Saiqa Mullick จาก Wits RHI กล่าว
เธอชี้ว่า เลนาคาพาเวียร์มีศักยภาพในการเปลี่ยนชีวิต โดยเฉพาะสำหรับผู้ที่ไม่สะดวกเดินทางไปยังสถานพยาบาลหรือคลินิกได้บ่อย ๆ หรือมีกำแพงด้านสังคม เช่น การถูกตีตรา ความเขินอาย เพราะต้องกินยาเป็นประจำ
สถานการณ์ในประเทศไทยกับการป้องกัน HIV
ประเทศไทย ยังคงเผชิญกับผู้ติดเชื้อรายใหม่มากกว่า 8,000-13,000 คนต่อปี โดยเฉพาะในกลุ่มชายที่มีเพศสัมพันธ์กับชาย (MSM) และเยาวชน แม้ปัจจุบัน PrEP แบบกินทุกวัน จะอยู่ในสิทธิหลักประกันสุขภาพแล้วก็ตาม แต่ยังมีอุปสรรคอื่น ๆ เช่น
- การลืมกินยา หรือการกินยาไม่สม่ำเสมอ
- เขินอายหรือหวาดกลัวคนรอบข้างเห็นยา PrEP
- การตีตราจากสังคม ที่ไม่เข้าใจข้อเท็จจริงของการป้องกัน HIV
เลนาคาพาเวียร์จึงถูกมองว่าเป็น “ทางเลือกที่ปฏิวัติการป้องกัน” เพราะสะดวก ปลอดภัย และมีประสิทธิภาพ หากไทยสามารถจัดซื้อและบรรจุในระบบประกันสุขภาพได้จริง จะช่วยลดอัตราการติดเชื้อเอชไอวีรายใหม่ได้อย่างแน่นอน
ความท้าทายที่ต้องก้าวข้าม
แม้ราคาจะถูกลงมาก แต่ยังมีประเด็นที่ต้องจัดการ ได้แก่
- การอนุมัติด้านกฎหมายและยา: เวอร์ชั่นราคาถูกยังรอการอนุมัติจากหน่วยงานของแต่ละประเทศ
- ระบบบริการสุขภาพ: ต้องเตรียมบุคลากรและสถานพยาบาลให้พร้อมสำหรับการฉีดยาปีละ 2 ครั้ง
- การสื่อสารกับสังคม: ต้องสร้างความเข้าใจว่าเลนาคาพาเวียร์ไม่ใช่ “ใบอนุญาตให้ทุกคนเสี่ยงได้” แต่เป็นส่วนหนึ่งของกลยุทธ์ป้องกันควบคู่กับการใช้ถุงยางอนามัยและการตรวจสุขภาพ
- งบประมาณ: แม้จะเหลือ 40 ดอลลาร์ต่อปี แต่หากต้องจัดหาหลายล้านโดสต่อปี ก็ยังต้องการเงินลงทุนระดับมหาศาล
อ่านบทความอื่น ๆ ที่น่าสนใจ
- FDA อนุมัติ Lenacapavir ยา PrEP แบบฉีด ปีละ 2 ครั้ง ป้องกัน HIV
- Lenacapavir ยาตัวใหม่ ปฏิวัติการรักษา HIV ป้องกันได้ยาวนานถึง 6 เดือน
อนาคตโลกที่ปลอด HIV กำลังใกล้เข้ามา
ปัจจุบันมีคนกว่า 40 ล้านคนทั่วโลกที่มีชีวิตอยู่กับ HIV แม้จะมีความก้าวหน้าในการรักษาและลดการเสียชีวิต แต่เป้าหมายของ UNAIDS ที่จะยุติเอดส์ภายในปี 2030 ยังเป็นความท้าทาย เลนาคาพาเวียร์จึงเป็นจิ๊กซอว์สำคัญ ที่อาจทำให้เป้าหมายนี้ใกล้ความจริงมากยิ่งขึ้น โดยเฉพาะหากประเทศอื่น ๆ ที่สามารถเข้าถึงยาได้จริง ไม่ถูกทิ้งไว้ข้างหลัง เพราะกำแพงราคาที่เอื้อมถึงยาก
บทสรุป
ข้อตกลงลดราคายาเลนาคาพาเวียร์จาก 28,000 ดอลลาร์ เหลือเพียง 40 ดอลลาร์ต่อปี ถือเป็นก้าวแห่งประวัติศาสตร์ ไม่ใช่เพียงแค่ด้านวิทยาศาสตร์ แต่รวมถึงความเท่าเทียม สิทธิมนุษยชน และความยุติธรรมด้านสุขภาพ สำหรับประเทศไทย การมาถึงของเลนาคาพาเวียร์อาจเป็นการปฏิวัติแนวทางป้องกัน HIV และช่วยให้สังคมไทยเข้าใกล้โลกที่ปลอดเอชไอวีได้มากขึ้น นี่ไม่ใช่แค่ “ข่าวดีด้านยา” แต่คือ ความหวังใหม่ของคนทั้งโลก
อ้างอิงข้อมูลจาก:
UNAIDS ประกาศข้อตกลงใหม่เพื่อให้ยาป้องกัน HIV มีจำหน่ายและราคาไม่แพงสำหรับผู้ที่ต้องการ
ข้อตกลงสำคัญปูทางไปสู่การฉีดวัคซีนป้องกัน HIV ที่ราคาถูกลง
ยาเลนาคาปาเวียร์ที่มีประสิทธิภาพสูง จะวางจำหน่ายในราคาเพียง 40 เหรียญเท่านั้น