ปัญหาเอชไอวี (HIV) ยังคงเป็นประเด็นที่ต้องได้รับความสนใจอย่างต่อเนื่อง โดยเฉพาะในกลุ่มเยาวชน ซึ่งเป็นวัยที่เต็มไปด้วยพลัง ความฝัน และความอยากรู้อยากลอง ข้อมูลจากหลายประเทศ รวมถึงประเทศไทย ชี้ชัดว่า อัตราการติดเชื้อเอชไอวีรายใหม่ ยังคงปรากฏในกลุ่มวัยรุ่นและเยาวชน ด้วยเหตุนี้ กิจกรรม Youth-Use จึงถือกำเนิดขึ้นในฐานะพื้นที่ ที่ไม่เพียงแต่ให้ความรู้เรื่องการป้องกัน HIV เท่านั้น แต่ยังสร้างเวทีให้เยาวชนได้เรียนรู้เรื่องสิทธิ ความเท่าเทียม และการเคารพในความหลากหลายทางเพศ บทความนี้ จะพาผู้อ่านไปรู้จักกับกิจกรรม ตั้งแต่ที่มา เป้าหมาย วิธีการจัดกิจกรรม ตลอดจนผลลัพธ์ที่เกิดขึ้นต่อเยาวชนและสังคมไทย
ความเป็นมาของ กิจกรรม Youth-Use
กิจกรรมนี้เกิดขึ้น เพื่อตอบโจทย์อะไร?
กิจกรรม Youth-Use เกิดขึ้นเพื่อเปิดพื้นที่ปลอดภัยสำหรับเยาวชนในการเรียนรู้เรื่องเพศ สุขภาพ และสิทธิ โดยไม่ถูกตีตราหรือเลือกปฏิบัติ เดิมทีในสังคมไทย เรื่องการมีเพศสัมพันธ์หรือสุขภาพทางเพศมักถูกมองเป็นเรื่องที่พูดไม่ได้ในครอบครัวหรือโรงเรียน ทำให้เยาวชนจำนวนมากขาดความรู้ที่ถูกต้อง ส่งผลต่อการป้องกัน HIV และโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์อื่น ๆ
กิจกรรมจัดขึ้นอย่างไรและมีรูปแบบใดบ้าง
การจัดงานโดยเครือข่ายและองค์กรภาคี
กิจกรรมไม่ได้เกิดขึ้นจากองค์กรใดองค์กรหนึ่งเพียงลำพัง แต่เกิดจากความร่วมมือของหลายภาคส่วน ทั้งองค์กรด้านสุขภาพ องค์กรสิทธิมนุษยชน เครือข่ายเยาวชน และหน่วยงานรัฐที่เกี่ยวข้อง การทำงานในลักษณะเครือข่ายนี้ทำให้กิจกรรมมีพลังและเข้าถึงกลุ่มเป้าหมายได้กว้างขึ้น โดยเฉพาะการดึงเยาวชนเข้ามามีบทบาทเป็น “เจ้าของกิจกรรม” มากกว่าผู้รับสารเพียงฝ่ายเดียว
พื้นที่และสถานที่จัดกิจกรรม
กิจกรรมมีความยืดหยุ่นในการจัดงาน สามารถเกิดขึ้นได้ทั้งในพื้นที่ชุมชน โรงเรียน มหาวิทยาลัย หรืองานเทศกาลเยาวชนในเมืองใหญ่ การเลือกสถานที่จัดไม่ใช่เพียงเพื่อความสะดวกในการเข้าร่วม แต่ยังสะท้อนการสร้าง “พื้นที่ปลอดภัย” ที่เปิดโอกาสให้เยาวชนรู้สึกเป็นอิสระที่จะพูดคุย แสดงออก และเรียนรู้เรื่องสิทธิและการป้องกัน HIV ได้อย่างไม่ถูกตัดสิน
เป้าหมายหลักของกิจกรรม Youth-Use
1. สร้างความรู้และทักษะให้เยาวชนในการป้องกัน HIV
หนึ่งในเป้าหมายสำคัญของกิจกรรม คือการทำให้เยาวชนมีความรู้และทักษะที่จำเป็นในการป้องกันการติดเชื้อ HIV ไม่ว่าจะเป็นการเข้าใจวิธีการแพร่เชื้อที่ถูกต้อง การใช้ถุงยางอนามัยอย่างถูกวิธี การเข้าถึงการตรวจ HIV การใช้ยาป้องกันเช่น PrEP และ PEP ตลอดจนการรู้จักแหล่งบริการด้านสุขภาพที่ปลอดภัยและเป็นมิตร การมีความรู้เหล่านี้ไม่เพียงแต่ช่วยปกป้องตนเอง แต่ยังทำให้เยาวชนสามารถแบ่งปันความรู้ต่อเพื่อนและคนรอบข้างได้อย่างมั่นใจ
2. ส่งเสริมความเข้าใจในสิทธิและความเท่าเทียม
กิจกรรมนี้ไม่ได้มุ่งเน้นเพียงด้านสุขภาพเท่านั้น แต่ยังต้องการให้เยาวชนตระหนักถึงสิทธิขั้นพื้นฐานของตนเอง ไม่ว่าจะเป็นสิทธิในการเข้าถึงข้อมูล สิทธิในการได้รับบริการสุขภาพที่เท่าเทียม และสิทธิในการแสดงออกทางเพศสภาพอย่างปลอดภัย การส่งเสริมความเข้าใจเหล่านี้จะช่วยให้เยาวชนกล้าที่จะปกป้องสิทธิของตนเอง และยังสามารถเป็นกระบอกเสียงผลักดันประเด็นความเท่าเทียมในสังคมได้ด้วย
3. ลดการตีตราและการเลือกปฏิบัติที่มีต่อผู้ติดเชื้อ
ปัญหาที่ผู้ติดเชื้อ HIV ต้องเผชิญมาอย่างยาวนานคือ การถูกตีตรา (Stigma) และการเลือกปฏิบัติ (Discrimination) ซึ่งมักนำไปสู่ความโดดเดี่ยวและขาดโอกาสในชีวิต กิจกรรมจึงมุ่งปลูกฝังความเข้าใจที่ถูกต้องในกลุ่มเยาวชน เพื่อให้เกิดทัศนคติที่เปิดกว้างและไม่ตัดสินผู้ติดเชื้อ การสร้างทัศนคติที่ไม่ตีตราในกลุ่มเยาวชนคือก้าวสำคัญที่จะทำให้สังคมโดยรวมยอมรับและอยู่ร่วมกันอย่างเท่าเทียม
4. สร้างเครือข่ายเยาวชนที่เข้มแข็งในการผลักดันประเด็นสุขภาพและสิทธิมนุษยชน
สุดท้าย กิจกรรมต้องการสร้างเครือข่ายเยาวชนที่ไม่เพียงแต่ได้รับความรู้ แต่ยังพร้อมที่จะลงมือทำจริง ผ่านการรวมกลุ่มเพื่อรณรงค์ จัดกิจกรรมในโรงเรียน ชุมชน หรือออนไลน์ เครือข่ายเหล่านี้มีบทบาทสำคัญในการเป็นพลังขับเคลื่อนที่ต่อเนื่อง ส่งผลให้ประเด็นเรื่อง HIV สุขภาพ และสิทธิมนุษยชนไม่หายไปจากสังคม แต่ได้รับความสนใจและการแก้ไขอย่างจริงจัง
การป้องกันไวรัสเอชไอวีของเยาวชน
ทำไม? เยาวชนถึงต้องรู้จัก HIV
เยาวชนคือกลุ่มประชากรที่กำลังก้าวเข้าสู่ช่วงวัยที่มีการเปลี่ยนแปลงทั้งทางร่างกายและอารมณ์ หลายคนเริ่มต้นมีความสัมพันธ์ทางเพศโดยอาจยังขาดความรู้ที่ถูกต้องเกี่ยวกับการป้องกันโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ โดยเฉพาะ HIV หากไม่ได้รับข้อมูลที่ถูกต้องก็อาจนำไปสู่พฤติกรรมเสี่ยง เช่น การมีเพศสัมพันธ์โดยไม่ใช้ถุงยางอนามัย การมีคู่นอนหลายคน หรือการไม่รู้จักการเข้าถึง PrEP และ PEP
“กิจกรรม Youth-Use จึงเข้ามาเป็นกลไกสำคัญในการเติมเต็มความรู้
ให้เยาวชนเข้าใจว่า HIV ไม่ใช่เรื่องไกลตัว และการป้องกัน
สามารถทำได้จริงหากมีความรู้และทักษะที่เหมาะสม”
วิธีการป้องกัน HIV ที่สอนใน กิจกรรม Youth-Use
เพื่อให้เยาวชนสามารถเลือกใช้วิธีที่เหมาะสมกับตนเอง กิจกรรมจึงออกแบบเนื้อหาและกิจกรรมที่เน้น “การป้องกันเชิงรุก” โดยมีสาระสำคัญดังนี้
| วิธีการป้องกัน | รายละเอียด | ประโยชน์ที่เยาวชนได้รับ |
|---|---|---|
| การใช้ถุงยางอนามัยอย่างถูกวิธี | สอนวิธีการเลือกขนาดที่เหมาะสม วิธีใส่และถอด รวมถึงข้อควรระวัง |
ลดความเสี่ยง HIV และโรคติดต่อ ทางเพศสัมพันธ์อื่น ๆ ได้สูงสุด |
| PrEP (ยาป้องกันก่อนการสัมผัสเชื้อ) | ให้ความรู้เกี่ยวกับการใช้ยา PrEP อย่างต่อเนื่อง และวิธีการเข้าถึงบริการ |
ช่วยป้องกัน HIV ได้เกือบ 100% หากใช้อย่างถูกต้อง |
| PEP (ยาป้องกันหลังการสัมผัสเชื้อ) | อธิบายขั้นตอนการเข้าถึงยา PEP ภายใน 72 ชั่วโมงหลังมีความเสี่ยง |
ลดโอกาสการติดเชื้อหากใช้ทันเวลา และต่อเนื่องตามแพทย์สั่ง |
| การตรวจ HIV อย่างสม่ำเสมอ | สร้างความเข้าใจว่าการตรวจไม่ใช่เรื่องน่ากลัว และเป็นส่วนหนึ่งของการดูแลสุขภาพ |
ทำให้รู้สถานะของตนเองเร็วขึ้น และเข้ารับการรักษาได้ทันท่วงที |
สื่อสร้างสรรค์ในการสอนเยาวชน
หนึ่งในจุดเด่นของกิจกรรม คือการนำเสนอข้อมูลด้วยวิธีการที่สร้างสรรค์ เข้าใจง่าย และสนุกสนาน ไม่ทำให้เยาวชนรู้สึกว่ากำลังถูกสอนหรือถูกบังคับ เช่น
- เกมและกิจกรรมกลุ่ม → ใช้การจำลองสถานการณ์ เช่น เกมถามตอบเกี่ยวกับ HIV เพื่อกระตุ้นการมีส่วนร่วม
- เวิร์กช็อปเชิงปฏิบัติ → เช่น การฝึกสวมถุงยางอนามัยอย่างถูกวิธีด้วยอุปกรณ์จำลอง
- ละครเวทีและบทบาทสมมติ → ถ่ายทอดประสบการณ์ชีวิตจริงของผู้ติดเชื้อ HIV หรือคนที่มีความเสี่ยงสูง ทำให้ผู้เข้าร่วมเข้าใจผ่านเรื่องราวที่จับต้องได้
- การเสวนาและพูดคุยแบบเปิดใจ → เปิดโอกาสให้เยาวชนถามคำถามอย่างตรงไปตรงมา โดยมีวิทยากรหรือพี่เลี้ยงที่เป็นมิตรและไม่ตัดสิน
สื่อเหล่านี้ช่วยให้เยาวชนไม่เพียงแค่จดจำข้อมูลได้ แต่ยังนำไปใช้จริงในชีวิตประจำวัน และยังกล้าที่จะพูดเรื่องเพศและ HIV อย่างเปิดเผยมากขึ้น
กิจกรรม Youth-Use กับการเรียนรู้เรื่องสิทธิ
สิทธิของเยาวชนคืออะไร?
สิทธิของเยาวชนหมายถึงสิทธิขั้นพื้นฐานที่เด็กและวัยรุ่นพึงได้รับ เช่น สิทธิในการได้รับการศึกษา สิทธิในสุขภาพ สิทธิในการได้รับการปกป้องคุ้มครอง และสิทธิในการมีส่วนร่วมในสังคม กิจกรรมนี้ช่วยย้ำเตือนว่า เยาวชนมีสิทธิที่จะเรียนรู้เรื่องเพศและสุขภาพอย่างถูกต้อง ไม่ใช่เรื่องต้องห้าม
- การเชื่อมโยงสิทธิกับสุขภาพทางเพศ
- สิทธิด้านสุขภาพทางเพศไม่ได้หมายถึงเพียงการเข้าถึงการรักษา แต่รวมถึงการเข้าถึงข้อมูลที่ถูกต้อง กิจกรรมจึงเน้นย้ำให้เยาวชนเข้าใจว่า การรู้จักป้องกัน HIV เป็นส่วนหนึ่งของสิทธิในสุขภาพที่พวกเขาควรได้รับ
- บทบาทของสังคมในการสนับสนุนสิทธิ
- หากสังคมยังคงตีตราหรือกีดกัน การเรียนรู้ของเยาวชนก็จะไม่เกิดผลเต็มที่ กิจกรรมจึงทำงานร่วมกับชุมชน โรงเรียน และองค์กรต่าง ๆ เพื่อให้สิทธิเหล่านี้ถูกนำไปใช้จริง
- เยาวชนคือผู้นำการเปลี่ยนแปลง
- ในกิจกรรมนี้ เยาวชนไม่ได้เป็นเพียงผู้ฟัง แต่ยังเป็นผู้สร้างสรรค์กิจกรรมเองด้วย เช่น การจัดนิทรรศการเล็ก ๆ การออกแบบโปสเตอร์รณรงค์ และการทำสื่อออนไลน์ สิ่งเหล่านี้ช่วยให้การเรียนรู้มีพลังและเกิดการเปลี่ยนแปลงจริง
- เครือข่ายเยาวชนที่เติบโต
- เมื่อเยาวชนหลายกลุ่มเข้ามามีส่วนร่วมในกิจกรรม พวกเขาได้สร้างเครือข่ายที่ช่วยกันผลักดันประเด็น HIV และสิทธิมนุษยชนในสังคมอย่างต่อเนื่อง
กิจกรรมนี้กับความหลากหลายทางเพศ
- เปิดพื้นที่ปลอดภัยให้ LGBTQ+: เยาวชนที่มีความหลากหลายทางเพศมักถูกเลือกปฏิบัติหรือขาดพื้นที่ปลอดภัย กิจกรรมนี้ จึงทำหน้าที่เป็นเวทีที่ทุกคนสามารถแสดงตัวตนได้อย่างอิสระ
- การเชื่อมโยงกับสิทธิมนุษยชนสากล: กิจกรรมนี้ยังช่วยเชื่อมโยงประเด็นสิทธิมนุษยชนสากลเข้ากับประสบการณ์จริงของเยาวชนไทย ทำให้เกิดความเข้าใจทั้งระดับบุคคลและสังคม
อ่านบทความอื่น ๆ ที่น่าสนใจ
- อนามัยการเจริญพันธุ์ คืออะไร? ทำไมทุกวัยควรใส่ใจเรื่องนี้
- IDAHOBIT 2025 พลังแห่งชุมชน ขับเคลื่อนความเท่าเทียมทางเพศ
บทสรุป
กิจกรรมดังกล่าวมาทั้งหมดนี้ ไม่ได้เป็นเพียงเวทีสำหรับเยาวชน แต่คือการสร้างพื้นที่ปลอดภัยที่เชื่อมโยงความรู้เรื่องสิทธิและการป้องกัน HIV เข้าด้วยกัน กิจกรรมนี้ช่วยเติมเต็มช่องว่างที่ครอบครัวหรือโรงเรียนอาจยังไม่เปิดพื้นที่พูดคุย ทำให้เยาวชนได้เข้าใจตนเอง กล้าแสดงออก และพร้อมปกป้องสิทธิของตนและผู้อื่น การสนับสนุนกิจกรรมลักษณะนี้จึงไม่ใช่เพียงการลงทุนเพื่อปัจจุบัน แต่คือการวางรากฐานให้เยาวชนเติบโตเป็นผู้ใหญ่ที่มีคุณภาพ และช่วยสร้างสังคมที่เท่าเทียมและปลอดภัยยิ่งขึ้น
อ้างอิงข้อมูลจาก:
- AIDSID ร่วมกิจกรรม “Youth-Use” ให้ความรู้และส่งเสริมการป้องกันตนเองในกลุ่มเยาวชน
- กองโรคเอดส์ฯ สนับสนุนพลังเยาวชน ร่วมกิจกรรม “Youth-Use เยาวชนเลือก เยาวชนใช้”
- รองปลัดฯ สุนทร เปิดงาน “Youth-Use” เยาวชนเลือก เยาวชนใช้ สนับสนุนพลังเสียงจากเยาวชนทุกการเปลี่ยนแปลง