ในช่วงไม่กี่ปีที่ผ่านมา นวัตกรรมทางการแพทย์ได้พัฒนาอย่างก้าวกระโดด โดยเฉพาะการป้องกันการติดเชื้อเอชไอวี หนึ่งในความก้าวหน้าล่าสุดคือ PrEP แบบฉีด หรือ Cabotegravir Long-Acting (CAB-LA) ซึ่งเป็นทางเลือกใหม่ที่สะดวกและมีประสิทธิภาพสูงในการป้องกันเอชไอวี ปัจจุบัน PrEP แบบฉีด ได้รับการรับรองจากองค์การอนามัยโลก (WHO) และองค์การอาหารและยาแห่งสหรัฐอเมริกา (FDA) แต่สำหรับประเทศไทย ยานี้มีสถานะอย่างไร? สามารถเข้าถึงได้แล้วหรือยัง? บทความนี้ จะพาคุณไปสำรวจสถานการณ์ล่าสุดของ PrEP แบบฉีดในไทย พร้อมข้อมูลที่คุณต้องรู้!
PrEP แบบฉีด คืออะไร?
PrEP (Pre-Exposure Prophylaxis) คือ ยาที่ช่วยป้องกันการติดเชื้อเอชไอวีก่อนสัมผัสเชื้อ โดยปกติ PrEP จะอยู่ในรูปแบบยาเม็ดที่ต้องรับประทานทุกวัน แต่ PrEP แบบฉีดเป็นทางเลือกใหม่ที่สะดวกกว่า เนื่องจากสามารถฉีดเพียง ทุก 2 เดือน แทนการกินยาเป็นประจำทุกวัน
PrEP แบบฉีดใช้ยาอะไร?
- PrEP แบบฉีดใช้ตัวยา Cabotegravir Long-Acting (CAB-LA) ซึ่งเป็นยาต้านไวรัสกลุ่ม integrase inhibitor
- ใช้ฉีดเข้ากล้ามเนื้อทุก 2 เดือน หลังจากฉีดเข็มแรกและเข็มที่สอง (ห่างกัน 4 สัปดาห์)
คุณสมบัติของ PrEP แบบฉีด
- ตัวยา: Cabotegravir Long-Acting
- วิธีใช้: ฉีดเข้ากล้ามเนื้อ (IM)
- ความถี่: ฉีดครั้งแรก และครั้งที่สองห่างกัน 4 สัปดาห์ จากนั้นฉีดทุก 2 เดือน
- ประสิทธิภาพ: ป้องกันเอชไอวีได้ สูงถึง 99%
- เหมาะกับใคร: ผู้ที่ต้องการลดภาระการกินยาทุกวันและต้องการป้องกันเอชไอวีในระยะยาว
ข้อดีของ PrEP แบบฉีด
- ลดปัญหาการลืมกินยา
- มีประสิทธิภาพสูงในการป้องกันเอชไอวี
- ได้รับการรับรองจากองค์การอนามัยโลกและ FDA
ข้อควรพิจารณา PrEP แบบฉีด
- ยังมีให้บริการไม่ทั่วถึงในไทย
- ราคาอาจสูงกว่าการใช้ PrEP แบบเม็ด
- ต้องเดินทางไปฉีดที่สถานพยาบาลเป็นประจำ
PrEP แบบฉีดเหมาะกับใคร? ใครบ้างที่ควรใช้?
PrEP แบบฉีด (CAB-LA) เป็นทางเลือกใหม่ที่สะดวกและมีประสิทธิภาพสูงในการป้องกันเอชไอวี แต่ไม่ใช่ทุกคนที่จำเป็นต้องใช้เพร็พแบบฉีด ดังนั้น มาดูกันว่า ใครบ้างที่เหมาะสมกับการใช้เพร็พแบบฉีด และควรพิจารณาการรับบริการนี้
PrEP แบบฉีดเหมาะกับ ผู้ที่มีความเสี่ยงสูงต่อการติดเชื้อเอชไอวี และต้องการป้องกันอย่างมีประสิทธิภาพโดยไม่ต้องรับประทานยาเม็ดทุกวัน กลุ่มที่ควรพิจารณาใช้ PrEP แบบฉีด ได้แก่:
| ➭ ชายรักชาย (Men who have sex with men) |
| ➭ ผู้หญิงข้ามเพศ (Transgender Women) |
| ➭ ผู้ที่มีคู่นอนที่ติดเชื้อเอชไอวี (คู่นอนผลเลือดต่าง) |
| ➭ ผู้ใช้สารเสพติดชนิดฉีดที่อาจใช้เข็มร่วมกัน |
| ➭ ผู้ที่มีเพศสัมพันธ์โดยไม่ได้ใช้ถุงยางอนามัยเป็นประจำ |
| ➭ ผู้ที่มีคู่นอนหลายคนและไม่ทราบสถานะเอชไอวีของคู่นอน |
| ➭ ผู้ที่เคยเป็นโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ในช่วง 6 เดือนที่ผ่านมา |
| ➭ ผู้ที่ไม่สะดวกกินยาเม็ดทุกวันและต้องการทางเลือกที่สะดวกกว่า |
ทำไมบางคนถึงควรเลือก PrEP แบบฉีดแทน PrEP แบบเม็ด?
แม้ว่า PrEP แบบเม็ดจะมีประสิทธิภาพสูงในการป้องกันเอชไอวีเช่นกัน แต่บางคนอาจประสบปัญหากับการต้องรับประทานยาเป็นประจำทุกวัน PrEP แบบฉีดจึงเป็นตัวเลือกที่สะดวกกว่า โดยเฉพาะในกรณีดังนี้:
1. PrEP แบบฉีดสะดวกกว่า ไม่ต้องกินยาทุกวัน
หนึ่งในเหตุผลหลักที่ผู้ใช้ PrEP จำนวนมากเลือก PrEP แบบฉีดคือ ความสะดวก เนื่องจาก PrEP แบบเม็ดต้องรับประทานทุกวัน เพื่อให้มีระดับยาที่เพียงพอในร่างกาย แต่ PrEP แบบฉีดสามารถ ฉีดเพียงทุก 2 เดือน
- เหมาะสำหรับผู้ที่ลืมกินยาเป็นประจำ
- PrEP แบบเม็ดต้องกินทุกวัน หากลืมกินยาอาจลดประสิทธิภาพในการป้องกันเอชไอวี
- PrEP แบบฉีดช่วยแก้ปัญหานี้ เพราะหลังจากฉีดแล้ว ยาจะอยู่ในร่างกายได้นานและออกฤทธิ์ต่อเนื่อง
- ไม่ต้องกังวลกับการพกพายา
- บางคนอาจไม่สะดวกพกพายาไปทำงานหรือเดินทางต่างประเทศ
- PrEP แบบฉีดช่วยลดปัญหานี้เพราะแค่ไปฉีดยาทุก 2 เดือนก็เพียงพอ
2. PrEP แบบฉีดมีประสิทธิภาพในการป้องกันสูง
แม้ว่า PrEP แบบเม็ดจะมีประสิทธิภาพสูงมาก แต่การที่ผู้ใช้ต้องกินยาทุกวัน ทำให้เกิด ความเสี่ยงในการลืมรับประทานยา ซึ่งอาจลดระดับยาในร่างกายและทำให้การป้องกันลดลง
- PrEP แบบฉีดมีประสิทธิภาพสูงกว่าในกลุ่มที่มีปัญหาการกินยาเป็นประจำ
- การศึกษาวิจัยพบว่า PrEP แบบฉีดมีประสิทธิภาพสูงกว่า PrEP แบบเม็ดในกลุ่มที่ไม่สามารถกินยาได้ทุกวัน
- ระดับยาของ PrEP แบบฉีดคงที่ในร่างกาย ทำให้ไม่มีปัญหาการลืมใช้ยา
- ไม่มีปัญหาเรื่องการดูดซึมของยา
- บางคนอาจมีปัญหาการดูดซึมยา เช่น คนที่มีปัญหาทางเดินอาหาร หรือใช้ยาบางชนิดที่มีปฏิกิริยากับ PrEP แบบเม็ด
- PrEP แบบฉีดช่วยลดปัญหานี้ได้ เพราะฉีดเข้าสู่กล้ามเนื้อและออกฤทธิ์โดยตรง
3. PrEP แบบฉีดเหมาะสำหรับคนที่ต้องการความเป็นส่วนตัว
PrEP แบบเม็ดต้องกินทุกวัน ซึ่งบางคนอาจรู้สึกว่า เป็นภาระทางจิตใจ หรือไม่ต้องการให้คนรอบข้างรู้ว่าตนเองใช้ PrEP
- PrEP แบบฉีดช่วยให้มีความเป็นส่วนตัวมากขึ้น
- ไม่ต้องพกพายา ทำให้ไม่มีใครสังเกตเห็นว่าคุณใช้ PrEP สามารถรับบริการฉีดยาทุก 2 เดือน โดยไม่ต้องกังวลเกี่ยวกับการใช้ยาทุกวัน
- ช่วยลดความวิตกกังวลเรื่องการลืมยา
- บางคนอาจรู้สึกเครียดหากลืมกินยา PrEP แบบเม็ด
- PrEP แบบฉีดช่วยให้หมดกังวลเรื่องนี้ เพราะยาจะอยู่ในร่างกายตลอดระยะเวลาที่กำหนด
4. ลดปัญหาการใช้ยาไม่สม่ำเสมอ และปัญหาดื้อยา
- PrEP แบบเม็ดต้องใช้เป็นประจำ หากใช้ไม่ต่อเนื่องอาจทำให้เกิดปัญหาดื้อยาได้
- หาก PrEP แบบเม็ดใช้ไม่ต่อเนื่อง อาจทำให้ระดับยาในเลือดลดลงและมีโอกาสติดเชื้อเอชไอวี
- หากติดเชื้อเอชไอวีขณะใช้ PrEP แบบเม็ดที่ไม่ต่อเนื่อง อาจทำให้เชื้อพัฒนา ภาวะดื้อยา ซึ่งยากต่อการรักษา
- PrEP แบบฉีดช่วยลดปัญหานี้ได้
- เนื่องจาก PrEP แบบฉีดมีระดับยาที่คงที่และไม่ต้องกินยาทุกวัน จึงลดโอกาสการใช้ยาแบบไม่สม่ำเสมอ
PrEP แบบฉีดในไทย มีให้ใช้แล้วหรือยัง?
เมื่อวันที่ 31 มกราคม 2568 ศูนย์วิจัยโรคเอดส์และโรคติดเชื้อ สภากาชาดไทย ได้ประกาศเปิดให้ลงทะเบียนสำหรับเพร็พแบบฉีด อย่างเป็นทางการ รวมถึง คลินิกสุขภาพชุมชนสำหรับคนข้ามเพศ Tangerine Clinic ที่ได้ประกาศเปิดให้ลงทะเบียนด้วยเช่นกัน ซึ่งเป็นก้าวสำคัญในการป้องกันการติดเชื้อเอชไอวีในประเทศไทย
การเข้าถึง PrEP แบบฉีดในไทย
ผู้ที่สนใจสามารถลงทะเบียนก่อนเข้ารับบริการได้จากทั้ง 2 สถานที่ ดังนี้
- คลินิกนิรนาม นัดหมายและเข้ารับบริการที่คลินิก Line ID: @091aojex หรือโทร 02-251-6711-5 ต่อ 611, 612 หรือ 083-612-2623 (ในวันและเวลาราชการ)
- Tangerine Clinic ลงทะเบียนผ่าน https://forms.gle/oniMoWwmdaC9CHFV9 Line @PribtaClinic หรือ @tangerineclinic โทร 02-160-5372 (แทนเจอรีนต่อ 205)
ข้อควรทราบ
- PrEP แบบฉีดไม่ใช่วัคซีนป้องกันเอชไอวี แต่เป็นยาที่ต้องได้รับการฉีดอย่างต่อเนื่องทุก 2 เดือน หากขาดช่วงหรือไม่ปฏิบัติตามกำหนด อาจเพิ่มความเสี่ยงต่อการติดเชื้อเอชไอวีได้
- PrEP แบบฉีดไม่สามารถป้องกันโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์อื่น ๆ เช่น หนองในแท้ หนองในเทียม หรือซิฟิลิส ดังนั้น ควรใช้ถุงยางอนามัยร่วมด้วยเพื่อการป้องกันที่ครอบคลุม
- ก่อนเริ่มใช้เพร็พแบบฉีด จำเป็นต้องตรวจหาเชื้อเอชไอวี เนื่องจากยา PrEP ใช้สำหรับป้องกัน ไม่ใช่การรักษา หากผู้ที่มีเชื้อเอชไอวีอยู่แล้วได้รับยา PrEP อาจทำให้เชื้อดื้อยาและยากต่อการรักษาในอนาคต
PrEP แบบฉีด ราคาเท่าไหร่?
ปัจจุบันประเทศไทยยังไม่มีการกำหนดราคาของ PrEP แบบฉีดอย่างเป็นทางการ เนื่องจากยังอยู่ในช่วงเริ่มต้นของการให้บริการ อย่างไรก็ตาม ราคา PrEP แบบฉีดที่มีให้บริการทั้ง 2 ที่ มีราคาดังนี้
- คลินิกนิรนาม ราคา 14,900 บาท/เข็ม
- Tangerine Clinic ราคา 15,900 บาท/เข็ม
PrEP แบบฉีด ควรใช้ร่วมกับมาตรการป้องกันอื่น ๆ หรือไม่?
แม้ว่าเพร็พแบบฉีด จะมีประสิทธิภาพสูงในการป้องกันการติดเชื้อเอชไอวี แต่ก็ไม่สามารถป้องกันโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์อื่น ๆ ได้ทั้งหมด ดังนั้น การใช้เพร็พแบบฉีด ร่วมกับมาตรการป้องกันอื่น ๆ จะช่วยเพิ่มความปลอดภัยและลดความเสี่ยงด้านสุขภาพ ได้แก่:
- ใช้ถุงยางอนามัยทุกครั้งที่มีเพศสัมพันธ์: แม้ว่า PrEP แบบฉีดจะป้องกันเอชไอวีได้ดี แต่ถุงยางอนามัยช่วยป้องกันโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์อื่น ๆ ได้เกือบทั้งหมด
- ป้องกันโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ เช่น ซิฟิลิส หนองใน เริม ไวรัสตับอักเสบบีและไวรัสตับอักเสบซี
- ลดโอกาสการตั้งครรภ์โดยไม่ตั้งใจ (ในกรณีที่ใช้กับการมีเพศสัมพันธ์ระหว่างชายและหญิง)
- ช่วยเพิ่มความปลอดภัยหาก PrEP แบบฉีดไม่ได้ถูกฉีดตรงตามเวลา
- ตรวจหาเชื้อเอชไอวี และโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์เป็นประจำ: แม้ว่าคุณจะใช้เพร็พแบบฉีด ควรตรวจสุขภาพเป็นระยะเพื่อให้แน่ใจว่าคุณปลอดภัยจากโรคอื่น ๆ
- ตรวจหาเอชไอวี ทุก 3-6 เดือน เพื่อให้แน่ใจว่า PrEP ใช้ได้ผล
- ตรวจโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์เป็นประจำ เพื่อป้องกันการแพร่กระจายของเชื้อ
- หากพบว่าติดโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ ควรรักษาทันที เพื่อลดการแพร่เชื้อให้คู่นอน
- หลีกเลี่ยงพฤติกรรมเสี่ยงต่อการติดเชื้อ: การป้องกันที่ดีที่สุดคือการลดความเสี่ยงในการสัมผัสเชื้อ
- หลีกเลี่ยงการมีคู่นอนหลายคนโดยไม่ใช้ถุงยางอนามัย
- หลีกเลี่ยงการใช้สารเสพติดที่อาจนำไปสู่การตัดสินใจที่เสี่ยง เช่น การดื่มแอลกอฮอล์มากเกินไป หรือการใช้ยาเสพติด
- หลีกเลี่ยงการใช้เข็มฉีดยาร่วมกัน
- วัคซีนป้องกันโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์: ปัจจุบันมีวัคซีนที่สามารถป้องกันโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์บางชนิดได้ เช่น
- วัคซีนป้องกันไวรัสตับอักเสบบี (HBV) – ป้องกันโรคตับอักเสบ B ที่สามารถติดต่อผ่านทางเพศสัมพันธ์
- วัคซีน HPV (Human Papillomavirus Vaccine) – ป้องกันมะเร็งปากมดลูก และหูดหงอนไก่ที่เกิดจากเชื้อ HPV
- วัคซีนป้องกันไวรัสตับอักเสบเอ – แนะนำสำหรับผู้ที่มีความเสี่ยงสูง
- หากคุณยังไม่ได้รับวัคซีนเหล่านี้ ควรปรึกษาแพทย์เพื่อรับวัคซีนป้องกัน
- การสื่อสารกับคู่นอนเรื่องสุขภาพทางเพศ: การพูดคุยเกี่ยวกับสุขภาพทางเพศเป็นสิ่งสำคัญที่ช่วยให้เกิดความเข้าใจซึ่งกันและกัน
- เปิดเผยเกี่ยวกับการใช้ PrEP และวิธีป้องกันที่คุณเลือกใช้
- สอบถามและตรวจสอบสุขภาพทางเพศของคู่นอน
- สนับสนุนให้คู่นอนเข้ารับการตรวจและป้องกันเชื้ออย่างเหมาะสม
คำถามที่พบบ่อยเกี่ยวกับ PrEP แบบฉีด
ตอบ หลังจากฉีด PrEP ครั้งแรก ต้องใช้เวลาประมาณ 7 วัน จึงจะมีระดับยาสูงพอที่จะป้องกันการติดเชื้อเอชไอวีได้อย่างมีประสิทธิภาพ
- สำหรับผู้มีเพศสัมพันธ์ทางทวารหนัก (MSM/TGW) – PrEP แบบฉีดมีประสิทธิภาพเต็มที่หลัง 7 วัน
- สำหรับผู้มีเพศสัมพันธ์ทางช่องคลอด – ปัจจุบันยังไม่มีข้อมูลเพียงพอที่ยืนยันว่ามีประสิทธิภาพเท่ากัน
ดังนั้น ควรใช้ มาตรการป้องกันเพิ่มเติม เช่น ถุงยางอนามัย ในช่วงสัปดาห์แรกหลังฉีด PrEP ครั้งแรก
ตอบ PrEP แบบฉีดต้องฉีด ทุก 2 เดือน เพื่อรักษาระดับยาในร่างกายให้คงที่ ถ้าลืมฉีด อาจทำให้ระดับยาในร่างกายลดลงและเสี่ยงต่อการติดเชื้อเอชไอวี
🔹 หากเกินกำหนดไม่เกิน 2 สัปดาห์ – รีบไปฉีดยาทันทีที่ทำได้โดยไม่ต้องเริ่มต้นใหม่
🔹 หากเกินกำหนดมากกว่า 2 สัปดาห์ – ควรปรึกษาแพทย์ อาจต้องตรวจเอชไอวีก่อนเริ่มฉีดใหม่
🔹 หากต้องหยุดใช้ PrEP แบบฉีดถาวร – ควรใช้ PrEP แบบเม็ดต่อเนื่องไปอีก 1 เดือนเพื่อให้ระดับยาค่อยๆ ลดลง
ตอบ หากต้องการหยุดใช้ PrEP แบบฉีด ต้องมีแผนการหยุดที่ปลอดภัย เพราะระดับยาในร่างกายจะค่อย ๆ ลดลง ซึ่งอาจเพิ่มความเสี่ยงในการติดเชื้อเอชไอวี
แนวทางการหยุด PrEP แบบฉีดอย่างปลอดภัย:
- แจ้งแพทย์และตรวจเอชไอวีก่อนหยุดใช้
- หากหยุด PrEP แบบฉีด ควรเปลี่ยนไปใช้ PrEP แบบเม็ดต่อเนื่องเป็นเวลาอย่างน้อย 1 เดือน
- ใช้มาตรการป้องกันเสริม เช่น ถุงยางอนามัย ในช่วงที่ระดับยายังลดลง
หากไม่มีแผนการหยุดที่ปลอดภัย อาจเพิ่มความเสี่ยงต่อการติดเชื้อเอชไอวีได้
อ่านบทความอื่นๆ ที่น่าสนใจ
กล่าวโดยสรุป ปัจจุบัน PrEP แบบฉีดได้รับการอนุมัติ และเริ่มให้บริการในประเทศไทยผ่าน คลินิกนิรนาม สภากาชาดไทย โดยเปิดให้ลงทะเบียนออนไลน์ล่วงหน้าสำหรับผู้ที่สนใจ ซึ่งถือเป็นก้าวสำคัญในการเพิ่มทางเลือกป้องกันเอชไอวีให้กับประชาชน แม้ว่า PrEP แบบฉีดจะเป็นตัวเลือกที่สะดวกและมีประสิทธิภาพสูง โดยไม่ต้องกินยาทุกวัน แต่ก็ยังมีข้อควรพิจารณา เช่น ค่าใช้จ่าย การต้องเข้ารับการฉีดทุก 2 เดือน และไม่สามารถป้องกันโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์อื่น ๆ ได้ ดังนั้น การใช้ PrEP แบบฉีดร่วมกับมาตรการป้องกันอื่น ๆ เช่น ถุงยางอนามัยและการตรวจสุขภาพเป็นประจำ จะช่วยให้การป้องกันมีประสิทธิภาพสูงสุด หากคุณเป็นผู้ที่มีความเสี่ยงสูงต่อการติดเชื้อเอชไอวีและสนใจ เพร็พแบบฉีด แนะนำให้ติดตามข่าวสารจาก สภากาชาดไทย หรือองค์กรที่เกี่ยวข้อง เพื่อรับข้อมูลล่าสุดเกี่ยวกับ สถานที่ให้บริการ, ค่าใช้จ่าย และการลงทะเบียน PrEP แบบฉีดเป็นนวัตกรรมใหม่ที่ช่วยให้การป้องกันเอชไอวีเป็นเรื่องง่ายขึ้น แต่การป้องกันที่ดีที่สุดคือการใช้มาตรการเสริมร่วมกันเพื่อให้คุณมีสุขภาพทางเพศที่ปลอดภัยและมั่นใจยิ่งขึ้น
อ้างอิงข้อมูลจาก:
PrEP แบบฉีด เปิดให้ลงทะเบียนแล้ววันนี้
- th.trcarc.org/prep-แบบฉีดเปิดให้ลงทะเบียน
ทางเลือกในการฉีดยาต้านไวรัสที่ออกฤทธิ์นาน
- ihri.org/th/through-udoms-lens-ep34/
การฉีดคาโบทีกราเวียร์สำหรับ PrEP
- aidsmap.com/about-hiv/cabotegravir-injections-prep