โรคฉวยโอกาส (Opportunistic infections) คือ การติดเชื้อที่อาจเกิดขึ้นได้ในผู้ที่ติดเชื้อเอชไอวี (HIV) เชื้อเอชไอวีจะทำลายเซลล์เม็ดเลือดขาว CD4 ซึ่งมีหน้าที่สำคัญในระบบภูมิคุ้มกัน เมื่อระดับเซลล์ CD4 ลดลง ร่างกายก็จะอ่อนแอลง และมีโอกาสติดเชื้อฉวยโอกาสได้ง่ายขึ้น ซึ่งอาจทำให้เกิดการเจ็บป่วยที่รุนแรง และอาจถึงแก่ชีวิตได้
อาการของโรคฉวยโอกาส
อาการของโรคฉวยโอกาสอาจแตกต่างกันไปในแต่ละบุคคล ขึ้นอยู่กับความรุนแรงของการติดเชื้อ อาการทั่วไปของโรคฉวยโอกาส ได้แก่
- มีไข้ หนาวสั่น
- หายใจลำบาก
- ปวดศีรษะ
- คลื่นไส้ อาเจียน
- ท้องเสีย
- น้ำหนักลด
- อ่อนเพลีย
โรคฉวยโอกาส ที่พบบ่อยมีอะไรบ้าง ?
- วัณโรค เป็นการติดเชื้อที่เกิดจากเชื้อแบคทีเรีย Mycobacterium tuberculosis มักเกิดในปอด แต่อาจเกิดในอวัยวะอื่นๆ ได้ เช่น กระดูกสันหลัง สมอง ไต และลำไส้
- โรคปอดอักเสบ เป็นการติดเชื้อที่เกิดจากเชื้อแบคทีเรีย ไวรัส หรือเชื้อรา มักเกิดในปอด ส่งผลให้มีอาการไอเรื้อรัง หายใจลำบาก และหายใจหอบ
- เยื่อหุ้มสมองอักเสบ เป็นการติดเชื้อที่เกิดจากเชื้อแบคทีเรีย ไวรัส หรือเชื้อรา มักเกิดในสมองและไขสันหลัง ส่งผลให้มีอาการปวดศีรษะ อาเจียน คลื่นไส้ คอแข็ง และชัก
- โรคติดเชื้อรา เป็นการติดเชื้อที่เกิดจากเชื้อรา มักเกิดในปาก ลำคอ หลอดอาหาร ผิวหนัง และระบบทางเดินปัสสาวะ ส่งผลให้มีอาการต่างๆ เช่น ปากแห้ง กลืนลำบาก ไอ เจ็บคอ มีผื่นที่ผิวหนัง และปัสสาวะบ่อย
การวินิจฉัยโรคฉวยโอกาส
- การตรวจร่างกาย อาจพบสัญญาณ และอาการของโรคฉวยโอกาส เช่น ไข้ หนาวสั่น ไอ หายใจลำบาก ปวดศีรษะ คลื่นไส้ อาเจียน ท้องเสีย น้ำหนักลด และอ่อนเพลีย
- การตรวจเลือด อาจพบความผิดปกติของเม็ดเลือดขาว เช่น จำนวนเม็ดเลือดขาวชนิด CD4 ต่ำลง หรืออาจพบแอนติบอดีต่อเชื้อโรคที่ทำให้เกิดโรคฉวยโอกาส
- การตรวจอื่นๆ อาจรวมถึงการตรวจเอ็กซ์เรย์ปอด การตรวจชิ้นเนื้อ หรือการตรวจอื่นๆ ขึ้นอยู่กับชนิดของการติดเชื้อ
เคล็ดลับในการช่วยป้องกัน โรคฉวยโอกาส
- เริ่มต้นการรักษาด้วยยาต้านไวรัสเอชไอวีโดยเร็วที่สุด
- รับประทานยาต้านไวรัสอย่างเคร่งครัด ตามคำสั่งแพทย์
- ตรวจคัดกรองหาระดับปริมาณไวรัสในเลือด และ CD4 เป็นประจำ
- มีเพศสัมพันธ์อย่างปลอดภัย โดยการใช้ถุงยางอนามัยทุกครั้งที่มีเพศสัมพันธ์
- ฟักผ่อนให้เพียงพอ
- ออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอ
- รับประทานอาหารที่มีประโยชน์
การรักษาโรคฉวยโอกาสในผู้ป่วยเอชไอวี
หากคุณได้รับการวินิจฉัยว่าเป็นโรคฉวยโอกาส การรักษาอย่างทันท่วงทีถือเป็นสิ่งสำคัญ การรักษาเฉพาะเจาะจงจะขึ้นอยู่กับประเภทของการติดเชื้อหรืออาการ แต่อาจรวมถึงการใช้ยาต้านเชื้อรา ยาปฏิชีวนะ ยาต้านไวรัส หรือการรักษาอื่นๆ ผู้ให้บริการด้านการดูแลสุขภาพของคุณ จะปรับแผนการรักษาให้ตรงกับความต้องของแต่ละบุคคล
การได้รับยาต้านไวรัสอย่างสม่ำเสมอ สามารถช่วยป้องกันโรคฉวยโอกาสได้ โดยยาต้านไวรัสจะช่วยเพิ่มระดับภูมิคุ้มกันของร่างกาย ทำให้ร่างกายสามารถต่อสู้กับเชื้อโรคต่างๆ ได้ดียิ่งขึ้น
