ในปัจจุบันที่เชียงใหม่กลายเป็นจุดหมายที่น่าสนใจสำหรับการประชุมทางธุรกิจและการท่องเที่ยว การรับรู้และการรักษาสุขภาพจึงเป็นสิ่งสำคัญที่นักท่องเที่ยวและชาวพื้นเมืองต้องให้ความสนใจ เพราะฉะนั้นการเข้าใจเกี่ยวกับบริการ PrEP (Pre-Exposure Prophylaxis) ซึ่งเป็นยาที่ช่วยลดความเสี่ยงในการติดเชื้อ HIV ได้ถึง 90% เมื่อใช้ตามคำแนะนำของแพทย์ จึงมีความสำคัญในการเสริมสร้างความมั่นใจและความปลอดภัยในการเดินทางและการใช้ชีวิตในเชียงใหม่
ปัจจุบันมีหน่วยงานและโรงพยาบาลหลายแห่งในเชียงใหม่ที่ให้บริการ PrEP เช่น โรงพยาบาลมหาราชนครเชียงใหม่, โรงพยาบาลนครพิงค์, คลินิกกามโรคที่สำนักงานสาธารณสุขจังหวัด รวมถึงองค์กรพัฒนาเอกชนบางแห่งที่ทำงานด้านสิทธิและสุขภาพทางเพศ การเข้ารับบริการสามารถติดต่อหน่วยงานเหล่านี้โดยตรง เพื่อปรึกษาแพทย์ถึงวิธีใช้ยาอย่างถูกต้องและมีประสิทธิภาพ
PrEP คืออะไร?
เพร็พ หรือ PrEP (Pre-Exposure Prophylaxis) คือการใช้ยาต้านไวรัสก่อนมีการสัมผัสเชื้อเอชไอวี เพื่อป้องกันการติดเชื้อในผู้ที่มีความเสี่ยงสูง โดยเป็นการใช้ยาเพื่อป้องกันการติดเชื้อ ไม่ใช่เพื่อรักษาโรค
การใช้เพร็พอย่างถูกวิธีและสม่ำเสมอตามคำแนะนำของแพทย์ สามารถลดความเสี่ยงในการติดเชื้อเอชไอวีได้ถึงประมาณ 90% ทำให้เพร็พถือเป็นมาตรการที่สำคัญในการป้องกันการแพร่ระบาดของเชื้อเอชไอวีในกลุ่มเสี่ยง ได้แก่ บุคคลที่มีพฤติกรรมทางเพศเสี่ยงสูง เช่น มีเพศสัมพันธ์กับคู่นอนหลายคน มีเพศสัมพันธ์กับคนที่ไม่รู้ประวัติ หรือเป็นพนักงานบริการทางเพศ รวมถึงบุคคลที่มีคู่สมรสหรือคู่นอนที่ติดเชื้อเอชไอวี
PrEP ช่วยลดความเสี่ยงการติดเชื้อเอชไอวีได้อย่างไร?
PrEP (Pre-Exposure Prophylaxis) หรือ ยาป้องกันก่อนการสัมผัสเชื้อ HIV เป็นยาที่ใช้เพื่อลดความเสี่ยงของการติดเชื้อ HIV PrEP ทำงานโดยการขัดขวางการจำลองของไวรัส HIV ในร่างกาย เมื่อรับประทาน PrEP อย่างสม่ำเสมอ ยาจะไปจับกับเซลล์ภูมิคุ้มกันบางชนิดในเลือดและเนื้อเยื่อทางเพศ ซึ่งเป็นเซลล์ที่ไวรัส HIV มักใช้ในการติดเชื้อร่างกาย
หากมีการสัมผัสกับเชื้อ HIV ในขณะที่ใช้ PrEP ยาจะช่วยป้องกันไม่ให้ไวรัสเข้าสู่เซลล์และจำลองตัวเองได้ อย่างไรก็ตาม PrEP ไม่ใช่ยาเสพติด PrEP จะช่วยป้องกันการติดเชื้อ HIV ได้ก็ต่อเมื่อรับประทานยาอย่างสม่ำเสมอตามที่แพทย์สั่งเท่านั้น PrEP มีประสิทธิภาพมากในการป้องกันการติดเชื้อ HIV จากการศึกษาพบว่า PrEP ที่รับประทานทุกวันสามารถลดความเสี่ยงของการติดเชื้อ HIV ได้มากกว่า 90% แต่ PrEP ไม่ได้ป้องกันโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์อื่นๆ ดังนั้น การใช้ถุงยางอนามัยร่วมกับ PrEP เป็นวิธีที่ดีที่สุดในการป้องกันทั้ง HIV และโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์อื่นๆ
นี่คือข้อควรระวังบางประการเกี่ยวกับ PrEP:
| PrEP ไม่ใช่ยาสำหรับรักษา HIV หากคุณคิดว่าคุณอาจสัมผัสกับ HIV คุณควรไปรับการตรวจ HIV ทันที | PrEP อาจมีผลข้างเคียงบางประการ ผลข้างเคียงที่พบบ่อยที่สุดคือคลื่นไส้ ปวดท้อง และปวดศีรษะ ผลข้างเคียงเหล่านี้มักจะไม่รุนแรงและหายไปเองภายในเวลาไม่กี่วัน | PrEP จำเป็นต้องได้รับจากแพทย์ แพทย์จะสามารถพูดคุยกับคุณเกี่ยวกับความเสี่ยงและประโยชน์ของ PrEP และตรวจสอบว่า PrEP เหมาะสมกับคุณหรือไม่ |
ใครควรทาน PrEP บ้าง?
PrEP (ยาป้องกันก่อนการสัมผัสเชื้อ) คือยาป้องกันสำหรับผู้ที่มีความเสี่ยงสูงต่อการติดเชื้อ HIV มาดูกันดีกว่าว่าใครบ้างที่ควรพิจารณาใช้ PrEP:
- ผู้ที่มีคู่นอนหลายคน หรือเปลี่ยนคู่นอนบ่อย
- หากคุณมีคู่นอนหลายคน หรือเปลี่ยนคู่นอนบ่อย และไม่ทราบสถานะ HIV ของพวกเขา PrEP สามารถช่วยป้องกันการติดเชื้อ HIV ได้อีกชั้น
- ผู้ที่มีพฤติกรรมเสี่ยง
- ซึ่งรวมถึงผู้ที่มีพฤติกรรมที่เพิ่มความเสี่ยงต่อการติดเชื้อ HIV เช่น การมีเพศสัมพันธ์โดยไม่ป้องกัน การใช้ยาเสพติดแบบฉีด หรือการใช้เข็มร่วมกัน PrEP สามารถช่วยลดความเสี่ยงของการติดเชื้อ HIV ในสถานการณ์เหล่านี้
- คู่รักผลเลือดต่าง
- ในบางกรณี คู่รักคนหนึ่งอาจเป็น HIV บวก ขณะที่อีกคนเป็น HIV ลบ ในความสัมพันธ์ที่ต่างสถานะเช่นนี้ ฝ่ายที่เป็น HIV ลบ สามารถใช้ PrEP เพื่อป้องกันการติดต่อเชื้อ HIV ได้
- ผู้ที่มีประวัติทานยา PEP เป็นประจำ
- หากคุณมีประวัติในการทานยาเป๊ป (PEP) ยาต้านฉุกเฉินที่ทานภายใน 72 ชั่วโมงเป็นประจำ และไม่อาจปรับลดพฤติกรรมความเสี่ยงลงได้ การทาน PrEP ต่อเนื่อง สามารถลดความเสี่ยงของการติดเชื้อ HIV ได้อย่างมาก
การพูดคุยกับแพทย์เกี่ยวกับสถานการณ์เฉพาะของคุณเป็นสิ่งสำคัญ เพื่อพิจารณาว่า PrEP เหมาะสมกับคุณหรือไม่ แพทย์สามารถประเมินปัจจัยเสี่ยงของคุณ พูดคุยเกี่ยวกับข้อกังวลหรือคำถามใดๆ ที่คุณอาจมี และให้คำแนะนำเกี่ยวกับวิธีใช้ PrEP อย่างมีประสิทธิภาพ นอกจากนี้ การนัดหมายติดตามผลกับแพทย์เป็นประจำมีความสำคัญ เพื่อติดตามสุขภาพของคุณ ตรวจสอบว่า PrEP ทำงานได้อย่างมีประสิทธิภาพ และแก้ไขผลข้างเคียงหรือข้อกังวลใดๆ ที่อาจเกิดขึ้น
สามารถรับยา เพร็พ PrEP ได้ที่ไหนในเชียงใหม่
สามารถรับยา เพร็พ (PrEP) ได้ที่หน่วยงานและสถานพยาบาลต่างๆ ในจังหวัดเชียงใหม่ ดังนี้
- โรงพยาบาลมหาราชนครเชียงใหม่ โดยสามารถไปรับบริการได้ที่คลินิกสุขภาพเอดส์และกามโรค
- โรงพยาบาลนครพิงค์ สามารถรับบริการที่คลินิกพิเศษสุขภาพเอดส์และกามโรค
- สำนักงานป้องกันและควบคุมโรคที่ 1 เชียงใหม่ โดยมีคลินิกกามโรคให้บริการเพร็พ
- องค์กรพัฒนาเอกชนบางแห่งที่ทำงานด้านสุขภาพทางเพศ เช่น สำนักงานสนับสนุนงานเอดส์จังหวัดเชียงใหม่ (พื้นที่เขตเมือง) และมูลนิธิสร้างความเข้าใจเรื่องสุขภาพผู้หญิง (พื้นที่ชนบท)
- องค์กรไม่แสดงหากำไร โดยสามารถทำการจองผ่าน https://www.love2test.org/clinics
- คลินิกเอกชน ฮักษากลางเวียง https://cmmedicalclinic.com/
ผู้สนใจสามารถติดต่อสอบถามรายละเอียดการรับบริการเพร็พ เช่น การนัดหมาย ค่าใช้จ่าย แพทย์ผู้ให้คำปรึกษา เป็นต้น ได้จากหน่วยงานดังกล่าวโดยตรง เพื่อให้ได้รับข้อมูลที่แม่นยำและทันสมัยที่สุด การเข้าถึงบริการเพร็พอย่างถูกต้องและปลอดภัย จะช่วยลดความเสี่ยงในการติดเชื้อเอชไอวี ซึ่งมีความสำคัญต่อการดูแลสุขภาพของนักท่องเที่ยวและชาวเชียงใหม่ โดยเฉพาะกลุ่มเสี่ยง
ยาเพร็พ ราคาเท่าไหร่
ราคายาเพร็พ หรือ PrEP (Pre-Exposure Prophylaxis) ในประเทศไทยนั้น ขึ้นอยู่กับแหล่งที่รับบริการ ดังนี้
- สถานพยาบาลรัฐ เช่น โรงพยาบาลมหาราชนครเชียงใหม่, โรงพยาบาลนครพิงค์ สามารถรับยาได้ฟรี หรือมีค่าใช้จ่ายเพียงเล็กน้อย สำหรับผู้มีสิทธิ์ประกันสุขภาพถ้วนหน้า
- คลินิกเอกชน ราคายาเพร็พโดยประมาณอยู่ที่ 500-800 บาทต่อเดือน ขึ้นอยู่กับยี่ห้อและสถานพยาบาล
- องค์กรพัฒนาเอกชนบางแห่ง เช่น สำนักงานสนับสนุนงานเอดส์จังหวัดเชียงใหม่ อาจให้บริการยาเพร็พในราคาถูกหรือแจกฟรีสำหรับกลุ่มเป้าหมายและผู้ด้อยโอกาส
- นอกจากนี้ยังมีโครงการ “ปัญญาเพื่อประชาชน” ของมูลนิธิเข้าถึงเอดส์ ที่ร่วมกับกระทรวงสาธารณสุข จัดหาเพร็พให้กับกลุ่มเสี่ยงในราคาถูกเพียง 1 บาท
โดยทั่วไปแล้ว หากมีประกันสุขภาพถ้วนหน้า สามารถเข้ารับบริการที่โรงพยาบาลรัฐได้ในราคาถูกหรือฟรี แต่หากต้องการความสะดวกและรวดเร็ว อาจต้องรับบริการที่สถานพยาบาลเอกชนซึ่งมีค่าใช้จ่ายสูงกว่า ดังนั้น ควรสอบถามรายละเอียดเพิ่มเติมจากสถานพยาบาลหรือหน่วยงานที่สนใจก่อนรับบริการ เพื่อวางแผนค่าใช้จ่ายให้เหมาะสมกับตนเอง
วิธีการทานเพร็พ
วิธีการทานยาเพร็พ (PrEP) 2 วิธีหลัก คือ
วิธีทาน PrEP แบบ On Demand
วิธีทานเพร็พประเภท On Demand หรือ Event-Driven เป็นการทานยา เมื่อจะมีกิจกรรมเสี่ยงต่อการติดเชื้อเอชไอวี โดยมีขั้นตอนดังนี้
- ทานยาก่อนกิจกรรมประมาณ 2-24 ชั่วโมง
- ทานยาซ้ำภายใน 24 ชั่วโมงหลังกิจกรรม
- ทานยาซ้ำอีกครั้งหลังจากนั้นประมาณ 24 ชั่วโมง
- หากมีกิจกรรมเสี่ยงอีกให้เริ่มนับ 1-2 เม็ด ก่อนกิจกรรมใหม่อีกครั้ง
วิธีทาน PrEP แบบ Daily Dosing
วิธี Daily Dosing เป็นการทานยาเพร็พทุกวันอย่างสม่ำเสมอ ไม่ว่าจะมีกิจกรรมเสี่ยงหรือไม่ก็ตาม เพื่อให้ระดับยาในร่างกายอยู่ในระดับที่สามารถป้องกันการติดเชื้อได้ตลอดเวลา ทั้งนี้ การเลือกวิธีทานแบบใดขึ้นอยู่กับพฤติกรรมเสี่ยง ความสม่ำเสมอในการทานยา และคำแนะนำจากแพทย์เป็นหลัก โดยปกติแนะนำวิธี Daily มากกว่า เนื่องจากสะดวกและมีประสิทธิภาพในการป้องกันสูงกว่า ขั้นตอนการทาน PrEP แบบ Daily Dosing คือ
- พบแพทย์เพื่อรับยา: ปรึกษาแพทย์หรือพยาบาลเพื่อรับยา PrEP ตามใบสั่งยา
- ทานยาประจำวัน: ทานยา PrEP วันละ 1 เม็ด ทุกวัน เวลาเดิม
- ทานกับอาหารหรือไม่ก็ได้: ยา PrEP ทานได้ทั้งก่อนอาหาร ขณะทานอาหาร หรือหลังอาหาร
- นัดหมายติดตามผล: นัดหมายแพทย์หรือพยาบาลเพื่อตรวจติดตามผลข้างเคียงทุก 3 เดือน
- ใช้ร่วมกับวิธีป้องกันอื่น: เพื่อประสิทธิภาพสูงสุด ควรใช้ยา PrEP ควบคู่กับการใส่ถุงยางอนามัย
- ติดตามข้อมูลล่าสุด: สอบถามแพทย์หรือพยาบาลเกี่ยวกับคำแนะนำการใช้ยา PrEP ที่อัพเดท
- เตรียมยาให้เพียงพอ: เตรียมยาให้เพียงพอ ไม่ให้ขาดยา
- แจ้งผลข้างเคียง: แจ้งแพทย์หรือพยาบาล กรณีมีอาการผิดปกติหลังทานยา
สำหรับผลข้างเคียงของยาเพร็พนั้น อาจมีอาการปวดศีรษะ คลื่นไส้อาเจียน เบื่ออาหาร หรือผื่นคันบางเล็กน้อยในช่วงแรก แต่อาการจะค่อยๆ ดีขึ้นหลังร่างกายปรับตัว จึงควรปรึกษาแพทย์เพื่อเฝ้าระวังและรักษาอาการดังกล่าวด้วย
อ่านบทความอื่นๆ ที่น่าสนใจ
สรุปแล้ว ความสำคัญของ PrEP (ยาป้องกันก่อนการสัมผัสเชื้อ HIV) ในการป้องกัน HIV นั้นไม่อาจมองข้ามได้ ด้วยประสิทธิภาพในการลดความเสี่ยงของการติดเชื้อ HIV ได้มากถึง 90% เมื่อใช้ตามคำแนะนำของแพทย์ PrEP จึงมีบทบาทสำคัญในการส่งเสริมความมั่นใจและความปลอดภัยในการเดินทางและชีวิตประจำวัน โดยเฉพาะในเมืองท่องเที่ยวอย่างเชียงใหม่ ซึ่งดึงดูดทั้งนักท่องเที่ยวและคนท้องถิ่น ทั้งเพื่อธุรกิจและพักผ่อนหย่อนใจ
การทำความเข้าใจเกี่ยวกับ PrEP รวมถึงข้อมูลที่ถูกต้องเกี่ยวกับความปลอดภัยและประสิทธิภาพ เป็นสิ่งสำคัญในการสร้างสภาพแวดล้อมที่เต็มไปด้วยการรับรู้และความเข้าใจ ส่งเสริมการป้องกัน HIV อย่างจริงจัง และส่งผลดีต่อสุขภาพประชาชนโดยรวม ด้วยการยอมรับ PrEP และศักยภาพของมัน แต่ละคนสามารถก้าวสำคัญในการปกป้องตัวเองและชุมชนจากการแพร่ระบาดของ HIV ได้
