พ.ร.บ. สมรสเท่าเทียม ประกาศในราชกิจจาฯ แล้ว มาอ่านสรุปเนื้อหาสำคัญ

• Facebook
• X
• Line

วันที่ 24 กันยายน 2567 จะถูกจารึกไว้ในประวัติศาสตร์ของประเทศไทยว่าเป็นวันแห่งความก้าวหน้าทางสังคมครั้งสำคัญ เมื่อราชกิจจานุเบกษาได้ประกาศพระราชบัญญัติแก้ไขเพิ่มเติมประมวลกฎหมายแพ่ง และพาณิชย์ (ฉบับที่ 24) พ.ศ. 2567 ซึ่งเป็นที่รู้จักกันในนาม พ.ร.บ.สมรสเท่าเทียม หรือกฎหมายสมรสเท่าเทียมอย่างเป็นทางการ มีผลบังคับใช้ 22 มกราคม 2568 การประกาศใช้กฎหมายฉบับนี้นับเป็นชัยชนะครั้งยิ่งใหญ่สำหรับชุมชน LGBTQ+ ผู้หญิงข้ามเพศ และผู้สนับสนุนสิทธิมนุษยชนในประเทศไทย

สารบัญ

1. เนื้อหาสำคัญของ พ.ร.บ.สมรสเท่าเทียม

2. พ.ร.บ.สมรสเท่าเทียม ผลกระทบต่อสังคมไทย

• ความเท่าเทียมทางกฎหมาย
• ความสัมพันธ์ระหว่างประเทศ
• การยอมรับทางสังคม
• การคุ้มครองเด็ก
• การส่งผลดีทางเศรษฐกิจ

3. ความท้าทาย และข้อกังวลต่อ พ.ร.บ.สมรสเท่าเทียม

• การต่อต้านจากกลุ่มอนุรักษ์นิยม
• การบังคับใช้กฎหมาย
• การปรับปรุงกฎหมาย และนโยบายที่เกี่ยวข้อง
• การเปลี่ยนแปลงทัศนคติทางสังคม

4. บทบาทของภาคประชาสังคม และสื่อมวลชน

5. ผลกระทบต่อชีวิตประจำวันของคู่รักเพศเดียวกัน

• สิทธิทางกฎหมาย และการเงิน
• การยอมรับทางสังคม
• การสร้างครอบครัว
• การเดินทาง และการย้ายถิ่นฐาน

6. การเตรียมความพร้อมสำหรับการบังคับใช้ พ.ร.บ.สมรสเท่าเทียม

7. บทสรุป และมุมมองสู่อนาคตของ พ.ร.บ.สมรสเท่าเทียม

พระราชบัญญัติฉบับใหม่นี้ได้แก้ไขเพิ่มเติมประมวลกฎหมายแพ่ง และพาณิชย์ โดยมีการเปลี่ยนแปลงที่สำคัญหลายประการ ดังนี้:

• การรับรองการสมรสระหว่างบุคคลเพศเดียวกัน: กฎหมายฉบับนี้ได้แก้ไขคำว่า “ชาย” และ “หญิง” เป็น “บุคคล” ซึ่งหมายความว่า บุคคลสองคนสามารถแต่งงานกันได้ โดยไม่คำนึงถึงเพศ นี่เป็นการเปิดโอกาสให้คู่รักเพศเดียวกันสามารถจดทะเบียนสมรสได้อย่างถูกต้องตามกฎหมายเป็นครั้งแรกในประเทศไทย
• การเปลี่ยนคำเรียก: คู่สมรสจะไม่ถูกเรียกว่า “สามี-ภรรยา” อีกต่อไป แต่จะใช้คำว่า “คู่สมรส” แทน ซึ่งเป็นคำที่มีความเป็นกลางทางเพศมากกว่า
• การปรับอายุขั้นต่ำสำหรับการหมั้น และการสมรส: กฎหมายใหม่ได้ยกระดับอายุขั้นต่ำ สำหรับการหมั้น และการสมรสจาก 17 ปี เป็น 18 ปี ซึ่งสอดคล้องกับมาตรฐานสากลในการป้องกันการแต่งงานในวัยเด็ก
• การจดทะเบียนสมรสระหว่างคนไทยกับชาวต่างชาติ: กฎหมายฉบับนี้อนุญาตให้คนไทย สามารถจดทะเบียนสมรสกับชาวต่างชาติ โดยใช้กฎหมายไทยได้ ซึ่งจะช่วยลดความซับซ้อนในกระบวนการทางกฎหมายสำหรับคู่สมรสข้ามชาติ
• สิทธิในการรับบุตรบุญธรรม: คู่สมรสเพศเดียวกันจะมีสิทธิในการรับบุตรบุญธรรมร่วมกันได้ เช่นเดียวกับคู่สมรสต่างเพศ
• สิทธิในการเรียกค่าทดแทน และการฟ้องหย่า: กฎหมายใหม่ยังรับรองสิทธิในการเรียกค่าทดแทน และเหตุฟ้องหย่าสำหรับคู่สมรสทุกคู่ โดยไม่คำนึงถึงเพศ

การประกาศใช้กฎหมายสมรสเท่าเทียมนี้จะส่งผลกระทบอย่างกว้างขวางต่อสังคมไทยในหลายด้าน:

การรับรองการสมรสบุคคลเพศเดียวกันเป็นก้าวสำคัญในการสร้างความเท่าเทียมทางกฎหมายสำหรับ LGBTQ+ ในไทย คู่รักเพศเดียวกันจะได้รับสิทธิ และความคุ้มครองทางกฎหมายเช่นเดียวกับคู่สมรสต่างเพศ ซึ่งรวมถึงสิทธิในการรับมรดก สิทธิในการตัดสินใจทางการแพทย์ และสิทธิในการได้รับสวัสดิการต่างๆ

การผ่านกฎหมายนี้แสดงให้เห็นถึงความมุ่งมั่นของประเทศไทยในการส่งเสริมสิทธิมนุษยชน และความเท่าเทียมทางเพศ ซึ่งอาจช่วยเสริมสร้างภาพลักษณ์ของประเทศในเวทีระหว่างประเทศ และอาจส่งผลดีต่อความสัมพันธ์ทางการทูตกับประเทศที่มีความก้าวหน้าในด้านสิทธิ LGBTQ+

ช่วยส่งเสริมการยอมรับความหลากหลายทางเพศในสังคมไทยมากขึ้น การที่รัฐให้การรับรองความสัมพันธ์ของคู่รักเพศเดียวกัน จะช่วยลดการตีตรา และการเลือกปฏิบัติต่อชุมชน LGBTQ+ ในระยะยาว

การยกระดับอายุขั้นต่ำสำหรับการสมรสเป็น 18 ปี จะช่วยปกป้องเด็ก และเยาวชนจากการแต่งงานก่อนวัยอันควร ซึ่งสอดคล้องกับความพยายามระดับโลกในการยุติการแต่งงานในวัยเด็ก

การรับรองการสมรสเท่าเทียมอาจส่งผลดีต่อเศรษฐกิจไทย โดยเฉพาะในอุตสาหกรรมการท่องเที่ยว และการบริการ ประเทศไทยอาจกลายเป็นจุดหมายปลายทางยอดนิยมสำหรับการจัดงานแต่งงานของคู่รักเพศเดียวกันจากทั่วโลก นอกจากนี้ ธุรกิจที่เกี่ยวข้องกับการแต่งงาน เช่น การจัดงาน การถ่ายภาพ และการท่องเที่ยวฮันนีมูน ก็อาจได้รับประโยชน์จากการเพิ่มขึ้นของความต้องการ

แม้ว่าการผ่านกฎหมายสมรสเท่าเทียมจะเป็นชัยชนะครั้งสำคัญ แต่ยังมีความท้าทาย และข้อกังวลที่ต้องพิจารณา:

อาจมีการต่อต้านจากกลุ่มอนุรักษ์นิยม และกลุ่มศาสนาบางกลุ่มที่มองว่าการสมรสเท่าเทียมขัดต่อค่านิยมดั้งเดิมของสังคมไทย จำเป็นต้องมีการสื่อสาร และให้ความรู้แก่สาธารณชนเพื่อลดความเข้าใจผิด และความขัดแย้งที่อาจเกิดขึ้น

การบังคับใช้กฎหมายอย่างมีประสิทธิภาพ และเท่าเทียมเป็นความท้าทายสำคัญ หน่วยงานภาครัฐ และเจ้าหน้าที่ที่เกี่ยวข้องจำเป็นต้องได้รับการฝึกอบรมเพื่อให้เข้าใจ และปฏิบัติตามกฎหมายใหม่อย่างถูกต้อง

กฎหมาย และนโยบายอื่นๆ ที่เกี่ยวข้องกับการสมรส และครอบครัวอาจจำเป็นต้องได้รับการแก้ไขเพื่อให้สอดคล้องกับกฎหมายสมรสเท่าเทียม เช่น กฎหมายเกี่ยวกับสวัสดิการสังคม ภาษี และการประกันสังคม

แม้ว่ากฎหมายจะเปลี่ยนแปลง แต่การเปลี่ยนแปลงทัศนคติทางสังคมอาจใช้เวลานานกว่า การต่อสู้กับการเลือกปฏิบัติ และอคติที่ฝังรากลึกในสังคมยังคงเป็นความท้าทายระยะยาว

ภาคประชาสังคม และสื่อมวลชนมีบทบาทสำคัญในการสนับสนุนการนำกฎหมายสมรสเท่าเทียมไปปฏิบัติอย่างมีประสิทธิภาพ:

1. การให้ความรู้แก่สาธารณชนองค์กรภาคประชาสังคม และสื่อมวลชนควรทำหน้าที่ในการให้ความรู้ และสร้างความเข้าใจแก่สาธารณชนเกี่ยวกับเนื้อหา และความสำคัญของกฎหมายใหม่ การนำเสนอเรื่องราว และประสบการณ์ของคู่รักเพศเดียวกันช่วยสร้างความเข้าใจ และการยอมรับ
2. การติดตามการบังคับใช้กฎหมายภาคประชาสังคมควรทำหน้าที่เป็นหน่วยเฝ้าระวังเพื่อติดตามการบังคับใช้กฎหมาย และรายงานกรณีการเลือกปฏิบัติ การกีดกันเข้าเรียน ทำงาน หรือการละเมิดสิทธิอื่นๆที่อาจเกิดขึ้นกับชุมชน LGBTQ+เพื่อทำให้เกิดความเท่าเทียมอย่างแท้จริง
3. การสนับสนุนชุมชน LGBTQ+องค์กรที่ทำงานด้านสิทธิ LGBTQ+ควรจัดให้องค์กรที่ทำงานมีบริการให้คำปรึกษา และสนับสนุนทางกฎหมายสำหรับคู่รักที่ต้องการจดทะเบียนสมรส หรือมีปัญหาในการใช้สิทธิตามกฎหมายใหม่
4. การสร้างเครือข่าย และพันธมิตรการสร้างเครือข่ายระหว่างองค์กรภาคประชาสังคม สื่อมวลชน และหน่วยงานภาครัฐจะช่วยให้การผลักดัน และติดตามการบังคับใช้กฎหมายสมรสเท่าเทียมนี้ให้เป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพมากขึ้น

การประกาศใช้กฎหมายสมรสเท่าเทียมจะส่งผลกระทบโดยตรงต่อชีวิตประจำวันของคู่รักเพศเดียวกันในหลายด้าน:

คู่รักเพศเดียวกันจะได้รับสิทธิทางกฎหมาย และการเงินเช่นเดียวกับคู่สมรสต่างเพศ เช่น:

• สิทธิในการรับมรดก
• สิทธิในการตัดสินใจทางการแพทย์แทนคู่สมรส
• สิทธิในการรับสวัสดิการ และประกันสังคม
• สิทธิในการยื่นภาษีร่วมกัน
• สิทธิในการเป็นผู้รับผลประโยชน์ในกรมธรรม์ประกันชีวิต

การรับรองทางกฎหมายจะช่วยเพิ่มการยอมรับทางสังคมต่อความสัมพันธ์ของคู่รักเพศเดียวกัน ซึ่งอาจส่งผลให้:

• ลดความกดดัน และความเครียดในการเปิดเผยความสัมพันธ์ต่อครอบครัว เพื่อน และที่ทำงาน
• เพิ่มความมั่นใจในการแสดงออกถึงความรักในที่สาธารณะ
• ลดการเลือกปฏิบัติในสถานที่ทำงาน และในชีวิตประจำวัน

กฎหมายใหม่จะเปิดโอกาสให้คู่รักเพศเดียวกันสามารถสร้างครอบครัวอย่างถูกต้องตามกฎหมาย โดย:

• สามารถรับบุตรบุญธรรมร่วมกันได้
• มีสิทธิทางกฎหมายในการเลี้ยงดูบุตรร่วมกัน
• สามารถใช้เทคโนโลยีช่วยการเจริญพันธุ์ภายใต้กรอบกฎหมายที่เท่าเทียม

การสมรสที่ถูกต้องตามกฎหมายจะช่วยอำนวยความสะดวกในเรื่องการเดินทาง และการย้ายถิ่นฐาน:

• คู่สมรสต่างชาติสามารถขอวีซ่า และสิทธิพำนักในประเทศไทยได้ง่ายขึ้น
• การรับรองสถานะการสมรสในต่างประเทศจะมีความชัดเจนมากขึ้น

เมื่อกฎหมายสมรสเท่าเทียมมีผลบังคับใช้ในวันที่ 22 มกราคม 2568 หน่วยงานที่เกี่ยวข้องจำเป็นต้องมีการเตรียมความพร้อมในหลายด้าน:

↳ การปรับปรุงระบบทะเบียน – กรมการปกครอง และสำนักทะเบียนราษฎร์จำเป็นต้องปรับปรุงระบบทะเบียนสมรสให้รองรับการจดทะเบียนสมรสของคู่รักเพศเดียวกัน รวมถึงการแก้ไขแบบฟอร์ม และเอกสารที่เกี่ยวข้องให้มีความเป็นกลางทางเพศ

↳ การฝึกอบรมเจ้าหน้าที่ – เจ้าหน้าที่ที่เกี่ยวข้องกับการจดทะเบียนสมรส และการให้บริการแก่ประชาชนจำเป็นต้องได้รับการฝึกอบรมเกี่ยวกับกฎหมายใหม่ และแนวทางปฏิบัติที่เหมาะสม เพื่อป้องกันการเลือกปฏิบัติ และความเข้าใจผิด

↳ การประชาสัมพันธ์ และให้ข้อมูล – หน่วยงานภาครัฐควรจัดทำสื่อประชาสัมพันธ์ และคู่มือให้ความรู้แก่ประชาชนเกี่ยวกับสิท และหน้าที่ตามกฎหมายใหม่ รวมถึงขั้นตอนการจดทะเบียนสมรสสำหรับคู่รักเพศเดียวกัน

↳ การปรับปรุงนโยบาย และระเบียบปฏิบัติ – หน่วยงานภาครัฐ และเอกชนจำเป็นต้องทบทวน และปรับปรุงนโยบาย และระเบียบปฏิบัติภายในองค์กรให้สอดคล้องกับกฎหมายใหม่ โดยเฉพาะในเรื่องสวัสดิการ และสิทธิประโยชน์ของพนักงาน

การประกาศใช้กฎหมายสมรสเท่าเทียมในประเทศไทยนับเป็นก้าวสำคัญในการส่งเสริมสิทธิมนุษยชน และความเท่าเทียมทางเพศ ประเทศไทยได้ก้าวขึ้นมาเป็นผู้นำในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ในการรับรองสิทธิของชุมชน LGBTQ+ อย่างเป็นทางการ อย่างไรก็ตาม การผ่านกฎหมายเป็นเพียงจุดเริ่มต้นของการเปลี่ยนแปลง ความท้าทายที่สำคัญในอนาคต คือ การทำให้ความเท่าเทียมทางกฎหมายกลายเป็นความเท่าเทียมในทางปฏิบัติ การเปลี่ยนแปลงทัศนคติทางสังคม และการขจัดการเลือกปฏิบัติในชีวิตประจำวันเป็นกระบวนการที่ต้องใช้เวลา และความร่วมมือจากทุกภาคส่วนในสังคม

“ในขณะเดียวกัน การผ่านพ.ร.บ.สมรสเท่าเทียมนี้ อาจเป็นแรงบันดาลใจให้ประเทศอื่นๆ ในภูมิภาค พิจารณาการรับรองสิทธิของชุมชน LGBTQ+ มากขึ้น ประเทศไทยมีโอกาสที่จะเป็นแบบอย่าง ในการส่งเสริมความเท่าเทียม และการยอมรับความหลากหลายทางเพศในระดับภูมิภาค”

ท้ายที่สุด การประกาศใช้กฎหมายสมรสเท่าเทียมไม่เพียงแต่เป็นชัยชนะสำหรับชุมชน LGBTQ+ เท่านั้น แต่ยังเป็นก้าวสำคัญสู่สังคมที่เคารพในศักดิ์ศรีความเป็นมนุษย์ และความหลากหลายมากขึ้น เป็นการยืนยันว่าความรัก และความผูกพันไม่ได้ถูกจำกัดด้วยเพศสภาพ และทุกคนควรมีสิทธิเท่าเทียมกันในการสร้างครอบครัว และใช้ชีวิตคู่อย่างมีความสุข

ในขณะที่เราเฉลิมฉลองความสำเร็จครั้งนี้ เราต้องตระหนักว่ายังมีงานอีกมากที่ต้องทำเพื่อสร้างสังคมที่เท่าเทียม และเป็นธรรมอย่างแท้จริง การผ่านกฎหมายสมรสเท่าเทียมเป็นเพียงจุดเริ่มต้นของการเดินทางที่ยาวไกล แต่ก็เป็นก้าวแรกที่สำคัญที่จะนำพาประเทศไทยไปสู่อนาคตที่ทุกคนสามารถใช้ชีวิตอย่างมีศักดิ์ศรี และเท่าเทียมกัน โดยไม่คำนึงถึงรสนิยมทางเพศหรืออัตลักษณ์ทางเพศ

อ่านบทความอื่นๆ ที่น่าสนใจ

• วิมานหนาม เมื่อรักแท้ ไม่ใช่แค่ความสุข
• Pride Month 2024 กิจกรรมหลากหลาย สนุกสนาน

ความสำเร็จของกฎหมายสมรสเท่าเทียมจะวัดได้จากการเปลี่ยนแปลงในชีวิตประจำวันของประชาชน จากการลดลงของการเลือกปฏิบัติ และจากการเพิ่มขึ้นของการยอมรับ และความเข้าใจในสังคม เราทุกคนมีบทบาทสำคัญในการสร้างสังคมที่เท่าเทียม และเป็นธรรมสำหรับทุกคน และการประกาศใช้กฎหมายสมรสเท่าเทียมเป็นก้าวสำคัญในการเดินทางสู่เป้าหมายนั้น

อ้างอิงข้อมูลจาก:

ราชกิจจาฯ ประกาศแล้ว “พ.ร.บ.สมรสเท่าเทียม” มีผล 22 ม.ค.68

• thaipbs.or.th/news/content/344580

พระราชบัญญัติแก้ไขเพิ่มเติมประมวลกฎหมายแพ่ง และพาณิชย์ (ฉบับที่ 24) พ.ศ. 2567

• ratchakitcha.soc.go.th/documents/36482.pdf

เหตุใดประเทศไทยจึงเป็นมิตรกับผู้มีความหลากหลายทางเพศมากกว่าชาติอื่นในเอเชีย

• bbc.com/thai/articles/c84jzdg227mo