ทุกวันที่ 17 พฤษภาคมของทุกปี โลกทั้งใบ ร่วมรำลึกและยืนหยัด เพื่อสิทธิของกลุ่มผู้มีความหลากหลายทางเพศ ผ่านวันสำคัญที่รู้จักกันในชื่อ IDAHOBIT หรือ International Day Against Homophobia, Biphobia and Transphobia ซึ่งในภาษาไทยเรียกว่า “วันต่อต้านความเกลียดกลัวคนรักเพศเดียวกัน คนรักสองเพศ และคนข้ามเพศสากล” สำหรับปี 2025 นี้ ธีมระดับโลกคือ “The Power of Communities” หรือพลังแห่งชุมชน ซึ่งมีความหมายลึกซึ้ง และทรงพลังอย่างยิ่ง โดยมุ่งเน้นให้เห็นถึงบทบาทของชุมชนในการสนับสนุนและขับเคลื่อนสิทธิความเท่าเทียมทางเพศทั่วโลก
ประวัติ ความเป็นมาของ IDAHOBIT
IDAHOBIT หรือ International Day Against Homophobia, Biphobia and Transphobia เริ่มต้นขึ้นในปี 2004 โดยนักกิจกรรมเพื่อสิทธิมนุษยชนจากฝรั่งเศสชื่อว่า Louis-Georges Tin ซึ่งมองเห็นว่า ถึงแม้จะมีความก้าวหน้าด้านสิทธิ LGBTQ+ ในบางประเทศ แต่ในหลายพื้นที่ทั่วโลก กลุ่มหลากหลายทางเพศยังคงเผชิญกับการเลือกปฏิบัติ ความรุนแรง และการกีดกันในหลากหลายรูปแบบ ทั้งในระบบกฎหมาย การศึกษา สาธารณสุข และสังคมโดยรวม
การกำหนดให้วันที่ 17 พฤษภาคม เป็นวัน IDAHOBIT มีความหมายอย่างลึกซึ้ง เพราะในวันที่เดียวกันในปี พ.ศ. 2533 (ค.ศ. 1990) องค์การอนามัยโลก (WHO) ได้ตัดสินใจอย่างเป็นทางการในการ ถอด “รักร่วมเพศ” ออกจากบัญชีจำแนกโรคทางจิตเวช (ICD) ซึ่งก่อนหน้านั้น “รักร่วมเพศ” เคยถูกมองว่าเป็นความผิดปกติทางจิตใจ ส่งผลให้ผู้มีความหลากหลายทางเพศจำนวนมากต้องเผชิญกับการถูกตีตรา กักขัง บำบัด หรือแม้แต่ถูกทำร้ายโดยรัฐและสังคมอย่างถูกกฎหมาย
การตัดสินใจของ WHO ในปี 1990 ถือเป็นจุดเปลี่ยนสำคัญที่นำไปสู่การยอมรับในวงกว้างมากขึ้น และกลายเป็นแรงบันดาลใจให้กับขบวนการเรียกร้องสิทธิ LGBTQ+ ทั่วโลกในทศวรรษต่อมา
ภายหลังจากการจัดงาน IDAHOBIT ครั้งแรกในปี 2004 วันสำคัญนี้ก็ได้รับการยอมรับและจัดขึ้นในหลากหลายประเทศมากขึ้นเรื่อย ๆ โดยภายในไม่กี่ปีมีการเข้าร่วมจากกว่า 50 ประเทศ และในปัจจุบัน IDAHOBIT ได้กลายเป็นวันสากลที่มีการจัดกิจกรรมครอบคลุมกว่า 130 ประเทศ รวมถึงประเทศที่ยังมีกฎหมายต่อต้าน LGBTQ+ อย่างเข้มงวด
สิ่งที่ทำให้ IDAHOBIT แตกต่างจากวัน LGBTQ+ อื่น ๆ คือ
- การเน้นที่ การต่อต้านความเกลียดกลัว (phobia) ไม่ว่าจะเป็น Homophobia (เกลียดกลัวคนรักเพศเดียวกัน), Biphobia (เกลียดกลัวคนรักสองเพศ), หรือ Transphobia (เกลียดกลัวคนข้ามเพศ)
- การเปิดพื้นที่ให้ชุมชนหลากหลายทั่วโลกได้ แสดงออกทางสัญลักษณ์ เสียง และการเคลื่อนไหว ในแบบที่สะท้อนบริบทท้องถิ่นของตนเอง
- การกระตุ้นให้รัฐบาล หน่วยงาน และสื่อมวลชนตระหนักถึงความรุนแรงเชิงโครงสร้างที่ LGBTQ+ เผชิญอยู่
ดังนั้น IDAHOBIT จึงไม่ใช่แค่ “วันแห่งการเฉลิมฉลอง” แต่คือวันแห่ง การเคลื่อนไหว การยืนยันตัวตน และการรวมพลังของผู้คนหลากหลายทางเพศ จากทุกมุมโลก ที่ลุกขึ้นมาบอกโลกว่า “เราไม่ใช่ความผิด และเราไม่ควรถูกทำให้ต้องรู้สึกผิดที่เป็นเรา”
ความหมายของธีม IDAHOBIT 2025 พลังแห่งชุมชน (The Power of Communities)
ในปี 2025 นี้ ธีม “พลังแห่งชุมชน” ได้รับการกำหนดขึ้นอย่างรอบคอบผ่านกระบวนการปรึกษาหารือกับองค์กร LGBTQIA+ จากทั่วโลก ก่อนจะประกาศอย่างเป็นทางการในเวที ILGA World Conference 2024 ที่เมืองเคปทาวน์ ประเทศแอฟริกาใต้ ซึ่งนับว่าเป็นการกำหนดธีมที่สะท้อนหัวใจของการเคลื่อนไหวทางสังคมของกลุ่มหลากหลายทางเพศได้อย่างลึกซึ้งที่สุด
คำว่า “พลังแห่งชุมชน” ไม่ได้หมายถึงเพียงการรวมกลุ่มของผู้คนที่มีความเหมือนกันเท่านั้น แต่มันคือ พลังของความหลากหลายที่อยู่ร่วมกันอย่างเข้าใจ สนับสนุน และไม่ทอดทิ้งกัน เป็นการเน้นย้ำว่าความเปลี่ยนแปลงทางสังคมที่ยั่งยืนนั้น ไม่อาจเกิดขึ้นได้จากใครคนเดียว แต่เกิดจากพลังของคนจำนวนมากที่ลุกขึ้นมาร่วมกันเปล่งเสียงให้ดังก้อง
ธีมนี้ยังขยายขอบเขตของคำว่า “ชุมชน” ให้กว้างและลึกยิ่งขึ้น โดยรวมถึง:
- 🏠 ครอบครัวและคนใกล้ชิด ที่เปิดใจรับฟังและยอมรับลูกหลานในสิ่งที่พวกเขาเป็น
- 👭 เพื่อนฝูงและกลุ่มเพื่อน ที่อยู่เคียงข้างแม้ในวันที่โลกภายนอกยังไม่เข้าใจ
- 🌐 ชุมชนออนไลน์ ที่เป็นพื้นที่ให้คน LGBTQIA+ ได้พบเจอกัน รับแรงบันดาลใจ และเยียวยาหัวใจ
- 🏛️ องค์กรภาคประชาสังคมและสิทธิมนุษยชน ที่ทำหน้าที่ผลักดันเชิงนโยบายและกฎหมาย
- 💼 ภาคธุรกิจและสถานศึกษา ที่กล้าปรับตัวเพื่อสร้างความเท่าเทียมในเชิงโครงสร้าง
“พลังแห่งชุมชน” ยังเป็นการตอกย้ำว่า LGBTQIA+ ไม่ได้ต้องการอยู่เหนือใคร แต่ต้องการอยู่ร่วมกับทุกคนบนพื้นฐานของความเท่าเทียมและศักดิ์ศรี ชุมชนที่ดีไม่จำเป็นต้องสมบูรณ์แบบ แต่คือชุมชนที่ไม่ทอดทิ้งกันในวันที่ยากลำบาก
นอกจากนี้ ธีมนี้ยังสะท้อนถึงความหวังใหม่ว่า แม้ในโลกที่ยังมีความเกลียดกลัว ความรุนแรง และการปฏิเสธความหลากหลาย แต่ หากเรามีพลังแห่งชุมชนอยู่เบื้องหลัง เราก็สามารถเปลี่ยนแปลงโลกนี้ให้ดีขึ้นได้จริง ในยุคที่บางคนยังต้องหลบซ่อนตัวตน การมี “ชุมชน” ที่ปลอดภัย เข้าใจ และยอมรับ คือเส้นชีวิตที่ทำให้ใครหลายคนมีแรงที่จะ “อยู่ต่อ” และ “เติบโต”
บทบาทของชุมชน ในการขับเคลื่อนสิทธิของ LGBTQ+
ชุมชน LGBTQ+ ไม่ได้เป็นเพียงผู้ที่ต่อสู้เพื่อความอยู่รอดจากการกดทับทางสังคม แต่คือ “กลไกสำคัญ” ที่ขับเคลื่อนให้สังคมก้าวไปข้างหน้าอย่างเป็นธรรมและเท่าเทียมทั่วโลก เราได้เห็นบทบาทของชุมชน LGBTQ+ ในหลายมิติ ไม่ว่าจะเป็น…
1. การรณรงค์สาธารณะ
กิจกรรม Pride Parade ไม่ได้เป็นเพียงงานเฉลิมฉลอง แต่คือการส่งเสียงอย่างเป็นรูปธรรมว่า “เราอยู่ตรงนี้ เรามีตัวตน และเราคู่ควรกับการมีศักดิ์ศรี” หลายประเทศรวมถึง งานไพรด์ในประเทศไทย เช่น We All Pride Thailand, Chiang Mai Pride ก็ใช้การเดินขบวนและกิจกรรม Pride เป็นเครื่องมือสร้างบทสนทนาในสังคม เกี่ยวกับสิทธิของ LGBTQ+ และเปิดพื้นที่ให้ผู้คนได้เรียนรู้ผ่านประสบการณ์ตรง
2. การสร้างพื้นที่ปลอดภัย
องค์กรชุมชนจำนวนมากทั่วโลก รวมถึงในประเทศไทย เช่น ฟ้าสีรุ้ง, มูลนิธิเพื่อนพนักงานบริการ, Mplus Thailand ฯลฯ ได้จัดตั้งพื้นที่ที่เยาวชน LGBTQ+ และผู้ที่ถูกปฏิเสธจากครอบครัวสามารถเข้ามาขอความช่วยเหลือ ให้คำปรึกษา หรือแม้แต่พักพิงได้ พื้นที่เหล่านี้ช่วยให้หลายคนไม่ต้องรู้สึกโดดเดี่ยว หรือไร้ทางออก ในวันที่โลกภายนอกยังไม่ปลอดภัย
3. ความร่วมมือข้ามกลุ่มอัตลักษณ์
พลังของชุมชน LGBTQ+ ที่แท้จริงคือการไม่ทำงานเพียงลำพัง แต่เลือกที่จะเชื่อมโยงกับกลุ่มเคลื่อนไหวอื่น ๆ เช่น กลุ่มสิทธิสตรี, กลุ่มชนเผ่า, คนพิการ, แรงงาน, เยาวชน ฯลฯ เพราะเข้าใจว่า “การปลดแอกอย่างแท้จริงจะเกิดขึ้นได้ก็ต่อเมื่อทุกคนเป็นอิสระ”
4. ชุมชนในยุคดิจิทัล
โซเชียลมีเดียและเทคโนโลยีใหม่ ๆ ช่วยเปิดประตูให้ชุมชน LGBTQ+ เข้าถึงข้อมูล ให้กำลังใจ และระดมพลังได้มากกว่าที่เคย สามารถกลายเป็นแรงผลักดันให้เกิดการเปลี่ยนแปลงนโยบายระดับชาติ หรือกลายเป็นแหล่งปลอบประโลมหัวใจ
IDAHOBIT กับการสร้างพื้นที่ปลอดภัยผ่านพลังของชุมชน
อีกหนึ่งบทบาทสำคัญที่สะท้อนให้เห็นถึง “พลังแห่งชุมชน” อย่างชัดเจนในบริบทของ IDAHOBIT คือ การสร้างพื้นที่ปลอดภัย (Safe Space) ให้กับกลุ่มคนที่มีความหลากหลายทางเพศ โดยเฉพาะเยาวชน LGBTQIA+ ที่ยังคงเผชิญกับแรงกดดันหลายด้านในชีวิตประจำวัน ไม่ว่าจะเป็นการกลั่นแกล้งในโรงเรียน การถูกปฏิเสธจากครอบครัว หรือความรู้สึกสับสนในตัวตนของตนเอง
การสร้างพื้นที่ปลอดภัยไม่ได้จำกัดอยู่เพียงในรูปแบบของสถานที่ทางกายภาพเท่านั้น แต่ยังรวมถึงพื้นที่เชิงสังคมและจิตใจที่ปราศจากอคติ การตัดสิน และความรุนแรง ซึ่งชุมชน LGBTQ+ ได้ร่วมกันสร้างขึ้นอย่างต่อเนื่องในหลายมิติ ไม่ว่าจะเป็น:
- การจัดตั้งศูนย์ให้คำปรึกษาและสถานที่พักพิงสำหรับผู้ที่ถูกกีดกันจากครอบครัว
- การจัดกลุ่มสนทนาและให้กำลังใจในโลกออนไลน์ เช่น กลุ่ม Facebook หรือ Discord ที่เปิดโอกาสให้พูดคุยในบรรยากาศที่ไม่ตัดสินกัน
- การจัดเวิร์กชอปและกิจกรรมสร้างสรรค์ในชุมชน เพื่อเปิดพื้นที่ให้เยาวชน LGBTQ+ ได้แสดงออกอย่างปลอดภัย
- การผลักดันให้สถานศึกษากลายเป็นพื้นที่ที่ยอมรับความหลากหลายทางเพศ โดยผ่านนโยบายปลอดอคติและการอบรมครูและบุคลากรให้มีความเข้าใจมากขึ้น
ในหลายเมืองของประเทศไทย เช่น เชียงใหม่ กรุงเทพฯ และพิษณุโลก ชุมชน LGBTQ+ ได้ขับเคลื่อนกิจกรรมลักษณะนี้อย่างเข้มแข็ง ผ่านองค์กรอิสระ กลุ่มเยาวชน หรือแม้แต่เครือข่ายนักเรียนและนักศึกษา เช่น โครงการ Safe Space for All ที่จัดกิจกรรมให้ความรู้เรื่องเพศและการยอมรับความหลากหลายในโรงเรียน
การมี “พื้นที่ปลอดภัย” เหล่านี้ไม่เพียงช่วยให้ LGBTQIA+ รู้สึกว่าตนเองไม่โดดเดี่ยว แต่ยังเป็นจุดเริ่มต้นของการเยียวยา สร้างพลังใจ และทำให้ผู้คนกล้าใช้เสียงของตัวเองในการเรียกร้องสิทธิที่ควรได้รับ ในบริบทของ IDAHOBIT พื้นที่ปลอดภัยจึงเปรียบเสมือน “รากฐาน” ที่ทำให้การเคลื่อนไหวเพื่อความเท่าเทียมทางเพศมีความหมายมากยิ่งขึ้น เพราะเมื่อผู้คนรู้สึกปลอดภัย พวกเขาก็จะกล้าที่จะลุกขึ้น ยืนยันตัวตน และร่วมผลักดันสังคมไปในทิศทางที่เปิดกว้างมากขึ้น
IDAHOBIT กับบทบาทสำคัญของพันธมิตร (Allies)
ภายใต้ธีม “พลังแห่งชุมชน” ของ IDAHOBIT 2025 หนึ่งในองค์ประกอบที่ไม่อาจมองข้ามได้เลยคือ บทบาทของพันธมิตร (Allies) หรือบุคคลที่แม้จะไม่ได้เป็น LGBTQ+ เอง แต่เลือกที่จะยืนเคียงข้าง สนับสนุน และร่วมสร้างความเข้าใจในประเด็นสิทธิความหลากหลายทางเพศอย่างจริงจัง
ในโลกที่ยังเต็มไปด้วยอคติทางเพศ การเหยียดหยาม และความไม่เข้าใจ พันธมิตรจึงเปรียบเสมือน “สะพาน” ที่เชื่อมต่อความแตกต่าง และช่วยกระจายความตระหนักรู้สู่คนกลุ่มอื่น ๆ ในสังคมที่อาจยังไม่เข้าใจหรือยังคงมีท่าทีปิดกั้นต่อ LGBTQ+ ไม่ว่าจะเป็น:
| กลุ่มพันธมิตร (Allies) | บทบาทที่สำคัญ | ผลกระทบเชิงบวกที่เกิดขึ้น |
|---|---|---|
| 👩🏫 ครู / บุคลากรในโรงเรียน | ปกป้องนักเรียน LGBTQ+ จากการกลั่นแกล้ง / สร้างนโยบายปลอดอคติในโรงเรียน | เยาวชนรู้สึกปลอดภัย กล้าแสดงออก ลดอัตราการออกจากโรงเรียนก่อนเวลา |
| 👨👩👧👦 พ่อแม่ / ครอบครัว | ยอมรับลูกในแบบที่เป็น / เรียนรู้เกี่ยวกับอัตลักษณ์ทางเพศ | ลดความรู้สึกโดดเดี่ยว เสริมพลังใจในครอบครัว |
| 🧑💼 เพื่อนร่วมงาน / ผู้บริหาร | สนับสนุนสวัสดิการที่เท่าเทียม / คัดค้านการเลือกปฏิบัติในที่ทำงาน | ส่งเสริมความเป็นธรรมในการทำงาน สร้างวัฒนธรรมองค์กรที่ยั่งยืน |
| 🎤 บุคคลสาธารณะ / อินฟลูเอนเซอร์ | ใช้แพลตฟอร์มเผยแพร่ข้อมูลที่ถูกต้อง / พูดแทนผู้ไม่มีพื้นที่เสียง | ขยายความเข้าใจสู่สังคมวงกว้าง ช่วยเปลี่ยนทัศนคติ |
| 🌐 ผู้ใช้งานออนไลน์ทั่วไป | เป็นเสียงสนับสนุนในโซเชียล / ต่อต้าน hate speech อย่างสร้างสรรค์ | สร้างพื้นที่ออนไลน์ที่ปลอดภัยและมีความหวังสำหรับ LGBTQ+ |
อ่านบทความอื่น ๆ ที่น่าสนใจ
- 1 มีนาคม วันยุติการเลือกปฏิบัติ หยุดตีตราเพื่อสังคมที่เท่าเทียม
- สปสช. อนุมัติงบ ยาฮอร์โมนบำบัด สำหรับกลุ่มคนข้ามเพศ
IDAHOBIT 2025 ไม่ได้เป็นเพียงวันรำลึกทางประวัติศาสตร์ แต่มันคือบทพิสูจน์ว่าความเปลี่ยนแปลงเชิงสังคมที่แท้จริง ย่อมเริ่มต้นจากพลังของผู้คน และในปีนี้ ภายใต้ธีม “พลังแห่งชุมชน (The Power of Communities)” เราทุกคนถูกเชื้อเชิญให้มองเห็นคุณค่าของการอยู่ร่วมกัน ในฐานะเครือข่ายแห่งความหวัง การสนับสนุน และการไม่ทอดทิ้งกัน
ไม่ว่าคุณจะเป็น LGBTQIA+ หรือพันธมิตร ไม่ว่าคุณจะเป็นเยาวชนในโรงเรียนเล็ก ๆ หรือเจ้าของธุรกิจในเมืองใหญ่ ทุกเสียง ทุกพื้นที่ และทุกมือที่ยื่นออกไป คือพลังที่ร่วมกันผลักดันให้ โลกใบนี้ปลอดภัยขึ้น ยุติธรรมขึ้น และรักมากขึ้น เพราะในท้ายที่สุดแล้ว ความเท่าเทียมทางเพศไม่ใช่เพียงเป้าหมายของใครกลุ่มใดกลุ่มหนึ่ง แต่มันคือการเดินทางร่วมกันของทั้งสังคม และ “ชุมชน” นี่แหละ…ที่ทำให้เรากล้าเดินต่อไป — อย่างไม่โดดเดี่ยวอีกต่อไป
อ้างอิงข้อมูลจาก:
What is IDAHOBIT?
- may17.org
The theme for the International Day Against Homophobia, Transphobia, and Biphobia
- ilga.org/news/the-power-of-communities-idahobit-2025-theme-announced
เดินต่อไปข้างหน้า ด้วยพลังของชุมชน
- thaitga.org/contents?id=370