แท้จริงแล้ว ยาเป๊ป (PEP) คืออะไร ยาชนิดนี้เรียกสั้น ๆ ว่ายาต้านฉุกเฉินเป็นยาต้านเชื้อไวรัสเอชไอวีที่ใช้ในกรณีฉุกเฉินเท่านั้น! ชื่อเต็มของยาเป๊ป ย่อมาจากคำว่า Post-Exposure Prophylaxis เป็นตัวยาที่ใช้ทานป้องกันหลังมีความเสี่ยงที่ไม่ได้ตั้งใจ หรือมีอุบัติเหตุฉุกเฉินที่มีโอกาสได้รับเชื้อเอชไอวี ซึ่งก่อนที่จะทานยาชนิดนี้ จะต้องได้รับการตรวจเลือดว่าไม่ได้เป็นผู้ติดเชื้อเอชไอวีอยู่ก่อน จึงจะทานยาได้ และต้องทานยาเป๊ปให้เร็วที่สุด ภายใน 72 ชั่วโมง จึงจะสามารถช่วยป้องกันไม่ให้ติดเชื้อได้
การรับยาเป๊ป จะต้องติดต่อสถานพยาบาล หรือโรงพยาบาลเท่านั้น ไม่สามารถซื้อได้ที่ร้านขายยาทั่วไป หรือตามสื่อออนไลน์ได้ เพราะยาต้านเชื้อไวรัสเอชไอวีฉุกเฉินนี้ จะต้องได้รับการประเมินความเสี่ยง จากเจ้าหน้าที่ หรือแพทย์ก่อนจ่ายยาเสมอ อีกทั้งยังต้องมีการ ตรวจเลือดหาเชื้อเอชไอวี และอื่น ๆ ด้วย หลังทานยาหมด ควรกลับไปที่สถานพยาบาลเดิมเพื่อทำการตรวจเลือดอีกครั้ง
เมื่อติดต่อสถานพยาบาลหรือโรงพยาบาลเรียบร้อยแล้ว โดยแจ้งเจ้าหน้าที่ว่ามีความเสี่ยง ต้องการรับยาเป๊ปที่ต้องทานภายใน 72 ชั่วโมง เจ้าหน้าที่จะดำเนินการให้เข้าพบแพทย์ เพื่อสอบถามสถานการณ์ความเสี่ยง รวมทั้งปรึกษาประเมินความเสี่ยงก่อน หากแพทย์ เห็นว่าคุณควรได้รับยาเป๊ปจริง แพทย์จะสั่งตรวจเลือดเอชไอวีก่อน หากทราบผลว่าไม่ติดเชื้อ จึงจะสามารถใช้ยานี้ได้ รวมทั้งการตรวจคัดกรองโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์อื่นๆ และสุขภาพของผู้ที่มีความเสี่ยงด้วย ว่าสามารถทานยาเป๊ปได้หรือไม่ เสี่ยงต่อผลข้างเคียงใดๆ หรือเปล่า จากนั้นแพทย์จะเลือกตัวยาที่เหมาะสมให้กับคุณ แนะนำวิธีการทานยาอย่างละเอียด ก่อนจ่ายยาให้คุณนำกลับไปทาน โดยในขั้นตอนนี้ขอให้คุณตั้งใจฟังรายละเอียดทั้งหมดที่แพทย์แจ้งเพื่อผลประโยชน์ ในการทานยาเป๊ป อย่างมีประสิทธิภาพของคุณเอง
ยาเป๊ป มีส่วนผสมของยาต้านไวรัสเอชไอวี ประกอบไปด้วยตัวยา 2 – 3 ชนิด ขึ้นอยู่กับแพทย์จะพิจารณาเลือกสูตรยาเป๊ป ชนิดไหนให้คุณทาน โดยตัวยาจะเข้าไปช่วยยับยั้งการแบ่งตัว ของสารพันธุกรรมในเชื้อไวรัสเอชไอวี และยับยั้งการกลายเป็นตัวไวรัสที่สมบูรณ์ ซึ่งจะทำให้ร่างกายสร้างระบบภูมิคุ้มกันในการป้องกันก่อนจะแพร่กระจายได้ ดังนั้นจึงควรทานยาเป๊ปให้เร็วที่สุด และต้องไม่เกิน 72 ชั่วโมง ภายหลังจากมีความเสี่ยง และทานต่อเนื่องไปอีก 28 วัน เพื่อให้ยามีประสิทธิภาพในการรักษาได้สูงสุด
ยาเป๊ป ถือเป็นยาที่ควรให้ความใส่ใจ และมีวินัยในการทานยาอย่างเคร่งครัด การทานยาให้ตรงต่อเวลาเป็นประจำทุกวัน จนกว่าจะครบกำหนดที่ 28 วัน ถือเป็นสิ่งที่จะช่วยให้ประสิทธิภาพของการป้องกันเชื้อเอชไอวีได้ผลดี หากลืมทานยาเป๊ป ให้ทานทันทีตอนที่คุณนึกขึ้นได้ และทานยาเวลาเดิมในวันถัดไป อาจเลือกใช้นาฬิกาปลุกหรือตั้งเตือนจากโทรศัพท์มือถือ เพื่อให้คุณไม่พลาดการทานยา ระหว่างที่กำลังทานยาเป๊ปอยู่ควรงดเว้นการมีเพศสัมพันธ์ไปก่อน หรือหากจำเป็นจริง ๆ ต้องอย่าลืมใช้ถุงยางอนามัยทุกครั้ง
ยาเป๊ป อาจมีผลข้างเคียงเล็กน้อย เช่น ปวดศีรษะ ท้องเสีย คลื่นไส้ อาเจียน โดยอาการเหล่านี้จะเกิดขึ้นในระยะแรกที่เริ่มทานยา และสามารถหายไปได้เอง แต่หากมีอาการรุนแรงควรปรึกษาแพทย์ทันที ขณะที่มีการวิจัยระบุว่าการทานยาเป๊ปนั้น มีประสิทธิภาพใน การป้องกันมากกว่า 90% แต่ก็มีในบางรายที่ล้มเหลว ซึ่งเกิดจากการได้รับยาเป๊ป ช้าเกินกว่าเวลาที่กำหนด (เกิน 72 ชั่วโมง) หรือระดับของเชื้อไวรัสเอชไอวี ที่ได้รับมามีปริมาณสูงมาก หรืออาจเป็นทั้งสองกรณีรวมกัน
ง่าย ๆ คือ ยาเป๊ป เป็นยาหลังเสี่ยง แต่ยาเพร็พ เป็นยาก่อนเสี่ยง นั่นเอง ยาเป๊ปใช้ทานในกรณีฉุกเฉิน เมื่อไม่ได้ใช้ถุงยางอนามัยป้องกัน หรือถุงยางอนามัยหลุด รั่ว ฉีกขาด ต้องกินต่อเนื่องเป็นเวลาประมาณหนึ่งเดือน แต่ยาเพร็พจะต้องมีการทานยามาสักระยะหนึ่งแล้ว และทาน ยาเพร็พ(PrEP) อย่างต่อเนื่องทุกวัน จึงจะสามารถป้องกันความเสี่ยงจากเชื้อเอชไอวีได้
ยาPEP ในปัจจุบัน ประกอบด้วย ยาต้านไวรัส 3 ชนิด ได้แก่
ถึงแม้ยาเป๊ป (PEP) จะช่วยในการป้องกันการติดเชื้อเอชไอวีได้ แต่ก็ไม่มีอะไรที่แน่นอน 100% ดังนั้น สิ่งสำคัญคือ การป้องกันตัวเอง ไม่ให้มีโอกาสรับเชื้อเพิ่มเติมระหว่างที่ทานยาต้านไวรัสฉุกเฉินอยู่ และควรใช้ถุงยางอนามัยทุกครั้งที่มีเพศสัมพันธ์ ไม่ควรใช้เข็มฉีดยาร่วมกับผู้อื่น และคำนึงถึงปัจจัยเสี่ยงที่อาจทำให้ติดเชื้อได้ เช่น การมีเพศสัมพันธ์ที่ขาดสติ มึนเมา การดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์หรือใช้สารเสพติด เป็นต้น
นักวิทยาศาสตร์ …
บทใหม่แห่งความร…