Doxy-PEP ทางเลือกใหม่ในการป้องกันโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์

Doxy-PEP เป็นอีกหนึ่งทางเลือก สำหรับการป้องกันโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ ที่กำลังได้รับความสนใจอย่างมาก ในวงการแพทย์ ถึงแม้ว่า การใช้ถุงยางอนามัยจะเป็นวิธีที่มีประสิทธิภาพสูงในการป้องกันโรค แต่ก็ยังมีหลายคนที่ไม่เลือกจะสวมถุงยางได้ทุกครั้งที่มีเพศสัมพันธ์ ด้วยเหตุนี้ นักวิทยาศาสตร์และแพทย์ จึงได้ค้นคว้าวิธีการป้องกันรูปแบบใหม่ๆ คือ ด็อกซี-เป็ป หรือการใช้ยาปฏิชีวนะ Doxycycline แม้ว่าการใช้ยานี้จะยังอยู่ในขั้นตอนของการศึกษาและทดสอบ แต่ก็ถือว่าเป็นแนวทางที่น่าจับตามอง และอาจกลายเป็นเครื่องมือสำคัญในการลดการแพร่กระจายของโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ในอนาคต

Doxy-PEP คืออะไร?

Doxy-PEP (ด็อกซี-เป็ป) เป็นคำย่อของ Doxycycline Post-Exposure Prophylaxis ซึ่งหมายถึง การใช้ยาปฏิชีวนะ “ด็อกซีไซคลิน” เพื่อป้องกันการติดเชื้อโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ หลังจากที่มีเพศสัมพันธ์โดยไม่ใช้ถุงยางอนามัย วิธีการนี้ สามารถใช้ได้ทั้งในกรณีของการมีเพศสัมพันธ์แบบสอดใส่และการมีเพศสัมพันธ์ทางปาก หรือออรัลเซ็กส์ (Oral Sex) ปัจจุบัน ด็อกซี-เป็ป ได้รับการยอมรับและนำมาใช้ในหลายประเทศทั่วโลก รวมถึงประเทศไทย ซึ่งแสดงให้เห็นถึงความก้าวหน้าในการป้องกันโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ และความพยายามในการลดอัตราการแพร่ระบาดของโรคเหล่านี้

Doxycycline คือ ยาปฏิชีวนะในกลุ่มเตตราไซคลิน (Tetracycline) รุ่นที่ 2 โดยมีคุณสมบัติรักษาอาการติดเชื้อแบคทีเรียต่างๆ เช่น การติดเชื้อในระบบทางเดินปัสสาวะ การติดเชื้อในลำไส้ใหญ่ การติดเชื้อที่บริเวณดวงตา การติดเชื้อที่ผิวหนัง ระบบทางเดินหายใจ รวมถึงโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ เช่น หนองในแท้ หนองในเทียม ซิฟิลิส เป็นต้น ซึ่งเป็นยาที่ต้องใช้ภายใต้คำสั่งของแพทย์เท่านั้น

Doxy-PEPป้องกันโรคอะไรได้บ้าง?

จากการศึกษาวิจัยในหลายประเทศ ทั้งในฝรั่งเศส สหรัฐอเมริกา และเคนย่า ได้แสดงให้เห็นถึงประสิทธิภาพ ที่น่าประทับใจของยาชนิดนี้ในการป้องกันโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์หลายชนิด โดยเฉพาะอย่างยิ่ง:

• โรคซิฟิลิส (Syphilis) *อ่านข้อมูลเพิ่มเติมเกี่ยวกับซิฟิลิส
• โรคหนองในแท้ (Gonorrhea) *อ่านข้อมูลเพิ่มเติมเกี่ยวกับหนองในแท้
• โรคหนองในเทียม (Chlamydia) *อ่านข้อมูลเพิ่มเติมเกี่ยวกับหนองในเทียม

ผลการวิจัยพบว่า ด็อกซีเป็ปสามารถลดอุบัติการณ์ของการติดเชื้อเหล่านี้ได้อย่างมีนัยสำคัญ การทดลองแบบสุ่มเกี่ยวกับประสิทธิภาพของยาพบว่า กลุ่มที่ได้รับDoxy-PEP ขนาด 200 มิลลิกรัมภายใน 72 ชั่วโมงหลังมีเพศสัมพันธ์ ช่วยลดการติดเชื้อซิฟิลิสและหนองในเทียมได้มากกว่า 70% และลดการติดเชื้อหนองในเทียมได้ประมาณ 50% ข้อมูลเหล่านี้แสดงให้เห็นว่าด็อกซีเป็ป เป็นเครื่องมือที่มีประสิทธิภาพสูง ในการป้องกันโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ที่พบบ่อย ซึ่งสามารถช่วยลดความเสี่ยงในการติดเชื้อได้

ใครบ้างที่สามารถใช้Doxy-PEP ได้?

การจะใช้ยาปฏิชีวนะด็อกซีไซคลิน ควรอยู่ในความควบคุมของแพทย์ และเป็นพูดคุยกันระหว่างผู้รับประทานยาที่เข้าข่ายของการเลือกใช้วิธีป้องกันนี้ ได้แก่

1. ผู้ที่มีเพศสัมพันธ์ โดยไม่สวมถุงยางอนามัย
2. ผู้ที่มีเพศสัมพันธ์ แต่ถุงยางอนามัยแตก หลุด รั่ว
3. ผู้ที่เคยมีประวัติการติดเชื้อซิฟิลิส หรือโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์จากเชื้อแบคทีเรียในช่วง 1 ปีที่ผ่านมา

แม้ว่าด็อกซีเป็ปจะมีประสิทธิภาพสูง แต่การใช้ยานี้ ยังคงมีข้อจำกัดและคำแนะนำเฉพาะ สำหรับกลุ่มคนบางกลุ่มเท่านั้น โดยกลุ่มที่แนะนำ ได้แก่:

เหตุผลที่แนะนำให้ใช้ในกลุ่มเหล่านี้เนื่องจาก มีการศึกษาวิจัยในต่างประเทศที่แสดงให้เห็นถึงประสิทธิภาพที่สูงของDoxy-PEPในการลดการติดเชื้อหนองในเทียม ซิฟิลิส และหนองในแท้ในกลุ่มประชากรเหล่านี้ อย่างไรก็ตาม มีข้อควรระวังสำคัญที่ควรทราบ คือ

• ไม่แนะนำให้ใช้ในเพศหญิง
  • เนื่องจากการศึกษาในประเทศเคนยาพบว่า ไม่มีประสิทธิภาพในการป้องกันการติดเชื้อทางเพศสัมพันธ์ในเพศหญิง

• แนะนำให้ใช้เฉพาะในผู้ที่มีความเสี่ยงสูง
  • ที่จะติดเชื้อจากการมีเพศสัมพันธ์เท่านั้น เพื่อลดโอกาสการเกิดปัญหาเชื้อดื้อยา และอันตรายจากการใช้ยาโดยไม่จำเป็น

ข้อจำกัดเหล่านี้แสดงให้เห็นว่า แม้Doxy-PEPจะเป็นเครื่องมือที่มีประสิทธิภาพ แต่ก็ไม่ใช่วิธีการป้องกันที่เหมาะสม สำหรับทุกคน การตัดสินใจใช้ยาประเภทนี้ควรอยู่ภายใต้คำแนะนำของแพทย์ผู้เชี่ยวชาญ และพิจารณาจากปัจจัยความเสี่ยงของแต่ละบุคคล

วิธีใช้ Doxy-PEPที่ถูกต้อง

การใช้ด็อกซีเป็ปอย่างถูกต้อง เป็นสิ่งสำคัญอย่างยิ่ง ในการเพิ่มประสิทธิภาพการป้องกัน และลดความเสี่ยงของผลข้างเคียง ต่อไปนี้คือคำแนะนำในการใช้ยา:

• ระยะเวลา: แนะนำให้ใช้ยาภายใน 24 ชั่วโมงแต่ไม่เกิน 72 ชั่วโมง หลังจากมีเพศสัมพันธ์แบบไม่ใช้ถุงยางอนามัย
• ขนาดยา: ใช้ยา Doxycycline ขนาด 100 มิลลิกรัม กินครั้งละ 2 เม็ด
• ความถี่: ไม่เกิน 3 ครั้ง หรือ 6 เม็ดต่อสัปดาห์ (*ไม่แนะนำให้รับประทานDoxy-PEPทุกวันต่อเนื่องในระยะยาว เพราะการใช้ยาปฏิชีวนะมากเกินไป อาจส่งผลให้เกิดการดื้อยา หรือผลข้างเคียงที่ไม่พึงประสงค์ได้)

ข้อแนะนำเพิ่มเติม:

• ควรทานยานี้พร้อมอาหาร หรือหลังอาหารทันที และดื่มน้ำตามมากๆ
• ไม่ควรเอนนอนทันที ให้นั่งตัวตรงอย่างน้อย 30 นาทีหลังทานยา
• หลีกเลี่ยงการรับประทานยาร่วมกับนม ผลิตภัณฑ์จากนม ผลิตภัณฑ์เสริมอาหารที่มีแคลเซียม เหล็ก สังกะสี แมกนีเซียม ยาลดกรด หรือวิตามินอย่างน้อย 2-3 ชั่วโมงก่อนและหลังรับประทานยา เพราะจะทำให้การดูดซึมในกระเพาะอาหารลดลง

การปฏิบัติตามคำแนะนำเหล่านี้อย่างเคร่งครัดจะช่วยให้การใช้ด็อกซีเป็ป มีประสิทธิภาพสูงสุดและลดความเสี่ยงของการเกิดผลข้างเคียงที่ไม่พึงประสงค์ รวมทั้งวิธีการนี้เป็นเพียงทางเลือกเสริม รองจากวิธีป้องกันที่ดีที่สุดอย่างการใช้ถุงยางอนามัยเป็นวิธีหลักในการป้องกันโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์

ผลข้างเคียงจากDoxy-PEP: อันตรายหรือไม่?

เช่นเดียวกับยาทุกชนิด ยา Doxycycline อาจก่อให้เกิดผลข้างเคียงในผู้ใช้บางราย ผลข้างเคียงที่อาจพบได้ เช่น

• ระคายเคืองหลอดอาหาร
• ปวดศีรษะ
• ปวดท้อง ท้องเสีย
• คลื่นไส้ อาเจียน
• ผิวหนังไวต่อแสง
• ผิวหนังแสบร้อน แดง หลังจากตากแดด

แม้ว่าผลข้างเคียงเหล่านี้ อาจก่อให้เกิดความไม่สบายตัว แต่โดยทั่วไปแล้ว ไม่ถือว่าเป็นอันตรายร้ายแรง อย่างไรก็ตาม เพื่อความปลอดภัยสูงสุด ผู้ที่ต้องการใช้ยา Doxycycline ควรปรึกษาแพทย์ก่อนเสมอ แพทย์จะสามารถให้คำแนะนำเกี่ยวกับวิธีการใช้ยาที่ถูกต้องและปลอดภัย รวมถึงประเมินความเสี่ยงและประโยชน์ของการใช้ยาชนิดนี้สำหรับแต่ละบุคคล นอกจากนี้ ผู้ใช้ควรระมัดระวังเป็นพิเศษเกี่ยวกับการสัมผัสแสงแดด เนื่องจากยานี้ อาจทำให้ผิวหนังไวต่อแสงมากขึ้น การใช้ครีมกันแดด สวมหมวก สวมเสื้อแขนยาว และหลีกเลี่ยงการสัมผัสแสงแดดโดยตรงเป็นเวลานาน อาจช่วยลดความเสี่ยงของการเกิดปฏิกิริยาที่ผิวหนังได้

Doxy-PEPซื้อที่ไหน ราคาเท่าไหร่?

เนื่องจากยาประเภทนี้ ควรอยู่ในการดูแลของแพทย์และผู้ใช้จำเป็นจะต้องได้รับการสุขภาพเสียก่อน จึงไม่สามารถซื้อยาได้จากร้านขายยาหรือร้านค้าออนไลน์ทั่วไปได้ หากต้องการใช้ยาชนิดนี้ ควรติดต่อไปยังสถานพยาบาล หรือคลินิกเฉพาะทางเกี่ยวกับเอชไอวีและโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ โดยจะมีราคายาที่แตกต่างกันออกไปตามแต่สถานบริการและค่าบริการทางการแพทย์ ซึ่งคุณสามารถค้นหาสถานที่รับDoxy-PEPใกล้คุณได้ที่นี่ www.love2test.org

Doxy-PEPและPEP: ความแตกต่างที่สำคัญ

เมื่อพูดถึงการป้องกันโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ มักจะมีความสับสนระหว่างด็อกซีเป็ป และ PEP ซึ่งแม้จะมีชื่อคล้ายกัน แต่ทั้งสองวิธีมีความแตกต่างที่สำคัญ:

Doxy-PEP	PEP
ใช้ตัวยา Doxycycline ซึ่งเป็นยาปฏิชีวนะ	ใช้ตัวยาต้านไวรัสเอชไอวี
ใช้ในรูปแบบยากินเหมือนกันแต่ครั้งละ 2 เม็ด	ทานต่อเนื่อง 28 วัน วันละ 1 เม็ด
ใช้ป้องกันโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์หลังมีความเสี่ยง	ใช้ป้องกันการติดเชื้อเอชไอวีหลังมีความเสี่ยง
ไม่สามารถป้องกันการติดเชื้อเอชไอวี	ไม่สามารถป้องกันโรคติดต่อทางเพศอื่นๆ ได้

ความแตกต่างที่สำคัญนี้แสดงให้เห็นว่าDoxy-PEPและPEPมีบทบาทที่แตกต่างกันในการป้องกันโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ ในขณะที่ด็อกซีเป็ปมุ่งเน้นไปที่การป้องกันการติดเชื้อแบคทีเรีย แต่ PEP กลับมุ่งเน้นไปที่การป้องกันการติดเชื้อเอชไอวีโดยเฉพาะ ด้วยเหตุนี้ ผู้ใช้ต้องเข้าใจว่า การใช้ด็อกซีเป็ปเพียงอย่างเดียว ไม่สามารถป้องกันการติดเชื้อเอชไอวีได้ ในทางกลับกัน การใช้ PEP ก็ไม่สามารถป้องกันการติดเชื้อแบคทีเรียที่ก่อโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์อื่นๆ ได้เช่นกัน

ประโยชน์และข้อควรพิจารณาในการใช้Doxy-PEP

การใช้ด็อกซีเป็ป มีทั้งประโยชน์และข้อควรพิจารณาที่สำคัญ ซึ่งผู้ที่สนใจใช้วิธีการนี้ควรทำความเข้าใจอย่างถ่องแท้

ประโยชน์ของ Doxy-PEP

1️⃣ ใช้งานง่าย – การใช้ยาในรูปแบบกินทำให้สะดวกและง่ายต่อการใช้งาน

2️⃣ ลดความกังวล – สามารถช่วยลดความกังวลเกี่ยวกับการติดเชื้อโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์หลังจากมีเพศสัมพันธ์ที่ไม่ปลอดภัย

3️⃣ ใช้ร่วมกับ PrEP ได้ – หากต้องการป้องกันไวรัสเอชไอวีด้วย การทานเพร็พจะเป็นการเสริมการป้องกัน คุณสามารถเลือกใช้ยาทั้งคู่ได้อย่างปลอดภัย

4️⃣ ประสิทธิภาพสูง – จากการศึกษาพบว่า Doxy-PEP มีประสิทธิภาพสูงในการป้องกันการติดเชื้อแบคทีเรียที่ก่อโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์หลายชนิด

5️⃣ ทางเลือกเพิ่มเติม – เป็นอีกหนึ่งทางเลือกในการป้องกันโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ โดยเฉพาะสำหรับผู้ที่มีความเสี่ยงสูง

ข้อควรพิจารณาในการใช้ Doxy-PEP

1️⃣ ผลข้างเคียง – แม้ว่าผลข้างเคียงส่วนใหญ่จะไม่รุนแรง แต่ผู้ใช้ควรตระหนักถึงความเป็นไปได้ที่จะเกิดผลข้างเคียง

2️⃣ การดื้อยา – การใช้ยาปฏิชีวนะบ่อยครั้งอาจนำไปสู่การดื้อยาของเชื้อแบคทีเรีย ซึ่งเป็นปัญหาสำคัญในระยะยาว

3️⃣ ความเหมาะสมเฉพาะกลุ่ม – ไม่เหมาะสมสำหรับทุกคน และควรใช้ภายใต้คำแนะนำของแพทย์เท่านั้น

4️⃣ ไม่ป้องกันเอชไอวี – Doxy-PEP ไม่สามารถป้องกันการติดเชื้อเอชไอวีได้ ผู้ใช้ยังคงต้องระมัดระวังและใช้วิธีการป้องกันอื่นๆ ร่วมด้วย

5️⃣ ไม่ทดแทนการใช้ถุงยางอนามัย – Doxy-PEP ไม่ควรถูกใช้เป็นวิธีการทดแทนการใช้ถุงยางอนามัย ซึ่งยังคงเป็นวิธีที่มีประสิทธิภาพสูงในการป้องกันโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์และการตั้งครรภ์

การใช้ Doxy-PEPอย่างรับผิดชอบ

การใช้ด็อกซีเป็ปอย่างรับผิดชอบ เป็นสิ่งสำคัญอย่างยิ่งในการรักษาประสิทธิภาพของวิธีการนี้ และลดผลกระทบเชิงลบที่อาจเกิดขึ้น ต่อไปนี้คือแนวทางในการใช้ยาที่แนะนำให้ปฎิบัติตาม:

• ปรึกษาแพทย์: ก่อนเริ่มใช้ด็อกซีเป็ป ควรปรึกษาแพทย์ผู้เชี่ยวชาญเพื่อประเมินความเหมาะสมและความเสี่ยง
• ใช้ตามคำแนะนำ: ปฏิบัติตามคำแนะนำในการใช้ยาอย่างเคร่งครัด ทั้งในเรื่องของขนาดยา เวลา และความถี่ในการใช้
• ไม่ใช้เกินความจำเป็น: ใช้เฉพาะในกรณีที่มีความเสี่ยงสูงเท่านั้น ไม่ควรใช้เป็นประจำหรือใช้ทุกครั้งที่มีเพศสัมพันธ์
• ตรวจสุขภาพเป็นประจำ: ควรเข้ารับการตรวจสุขภาพทางเพศ ตรวจคัดกรองไวรัสเอชไอวี และตรวจหาโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์เป็นประจำ
• ใช้ร่วมกับวิธีป้องกันอื่น: ใช้ยาร่วมกับวิธีการป้องกันอื่นๆ เช่น การใช้ถุงยางอนามัย เพื่อเพิ่มประสิทธิภาพในการป้องกัน
• ตระหนักถึงข้อจำกัด: เข้าใจว่าไม่สามารถป้องกันการติดเชื้อเอชไอวีและโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์บางชนิดได้
• รายงานผลข้างเคียง: หากพบผลข้างเคียงที่ผิดปกติหรือรุนแรง ควรแจ้งให้แพทย์ทราบทันที
• รับวัคซีนป้องกันโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์อื่นๆ: เช่น วัคซีนป้องกันไวรัสตับอักเสบบี (HBV) วัคซีนเอชพีวี (HPV) และวัคซีนป้องกันโรคฝีดาษวานร (Mpox)
• ไม่ควรแบ่งยาให้ใคร: คุณไม่ควรแชร์ยาชนิดนี้ให้คู่นอนหรือใครก็ตาม หากอีกฝ่ายต้องการป้องกันควรแนะนำให้ไปพบแพทย์ด้วยตัวเองจะดีที่สุด

บทสรุป

โดยสรุปแล้ว Doxy-PEPแม้จะยังไม่เข้าสู่บัญชียาหลักตามสิทธิประกันของรัฐ แต่ก็เป็นนวัตกรรมที่น่าสนใจ ในการป้องกันโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ โดยเฉพาะสำหรับกลุ่มเสี่ยงสูง อย่างไรก็ตาม การใช้ยาประเภทนี้อย่างมีประสิทธิภาพและปลอดภัยจำเป็นต้องอาศัยความร่วมมือจากทั้งผู้ใช้และแพทย์ การใช้ยาอย่างมีความรับผิดชอบ ภายใต้การดูแลของแพทย์ และใช้เฉพาะในกรณีที่มีความเสี่ยงสูงเท่านั้น เพราะด็อกซีเป็ปไม่ควรถูกใช้เป็นวิธีการป้องกันเพียงอย่างเดียว แต่ควรใช้ร่วมกับวิธีการป้องกันอื่นๆ เช่น ถุงยางอนามัย หรือเพร็พด้วย การให้ความรู้ การส่งเสริมพฤติกรรมทางเพศที่ปลอดภัย และการเข้าถึงบริการสุขภาพที่มีคุณภาพจะช่วยเสริมสร้างความก้าวหน้าในการควบคุม และป้องกันโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ ซึ่งจะส่งผลดีต่อสุขภาพของประชาชนและระบบสาธารณสุขโดยรวม อย่างไรก็ตาม เราต้องไม่ลืมว่าการป้องกันที่ดีที่สุดยังคงเป็นการมีพฤติกรรมทางเพศที่ปลอดภัย และการตรวจสุขภาพอย่างสม่ำเสมอ

อ้างอิงข้อมูลจาก:

▶︎ DoxyPEP for STI Prevention
http://publichealth.lacounty.gov/dhsp/DPHSexualHealthClinics/HealthEducationLibrary/DoxyPEP/DoxyPEP_Factsheet-EN_FINAL_05.05.2023.pdf
▶︎ ด็อกซีเพ็พเพื่อป้องกันโรคติดต่อทางเพศ
https://ihri.org/through-udoms-lens-ep76
▶︎ คำแนะนำการใช้ยาด็อกซีไซคลิน เพื่อป้องกันโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์หลังการสัมผัส ฉบับที่ 1 เดือนมิถุนายน พ.ศ. 2567 กรมควบคุมโรค
https://ddc.moph.go.th/uploads/publish/1580420240617095817.pdf